Τι Επιλέγετε Τελικά; Πρωτιά ή Νόημα;
Έτυχε κατά τη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς να μου ζητηθεί, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, να υποστηρίξω παιδιά Γ’ Λυκείου στην προσπάθεια που έκαναν να περάσουν στο πανεπιστήμιο. Το πρώτο αλλά και το τελευταίο πράγμα που τους είπα κατά την πρώτη συνάντησή μας αλλά και την τελευταία, λίγες μέρες πριν τις εξετάσεις, ήταν ότι όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα δεν θα επηρεάσει τη ζωή τους όσο νομίζουν ή όσο τους κάνουν να νομίζουν. Και δεν τους το είπα μιλώντας θεωρητικά. Μίλησα κατ’ αυτόν τον τρόπο από ιδίαν πείρα.
Τι έγινε στο παρελθόν…
Ως μαθήτρια ήμουν πολύ φιλόδοξη, ανταγωνιστική αρκετά θα μπορούσα να πω και ήθελα να είμαι πάντα πρώτη. Κυνηγούσα την πρωτιά σε ό,τι έκανα και τα κατάφερνα. Τότε, δεν αγαπούσα το διάβασμα. Διάβαζα τόσο ώστε να καταφέρνω να αριστεύω (σύμφωνα με τον ορισμό του συστήματος.) Κι όλα αυτά χωρίς να δέχομαι άμεση πίεση από τη μητέρα μου. Η σφαλιάρα, όπως συμβαίνει πάντα σε ανάλογες καταστάσεις Δαρβινικού ανταγωνισμού, ήρθε. Δεν πέρασα την πρώτη χρονιά εκεί που νόμιζα ότι ήθελα, γιατί στο τέταρτο μάθημα έπαθα blackout και δεν έγραψα καλά, ενώ τα ήξερα. Δεν κατάφερα να επιτύχω, παρά την πίεση και το διάβασμα που είχα ρίξει. Παρά το υποτιθέμενο κίνητρο που είχα για την πρωτιά. Φυσικά είχα αισθανθεί φρικτά. Δεν μπορούσα για κάποιους μήνες να συγχωρήσω τον εαυτό μου. Ντρεπόμουν γιατί δεν ανταποκρίθηκα στις προσδοκίες των συγγενών, των καθηγητών και των φίλων που πίστευαν ότι θα περνούσα στο πανεπιστήμιο ακόμα και πρώτη. Δεν ανταποκρίθηκα στο «όνειρο» και στο «must» της κοινωνίας, του συστήματος.
Όμως, αυτή η αποτυχία μου, βλέποντας τα πράγματα από απόσταση μετά από κάποια χρόνια αλλά και σήμερα, δεν είχε καμία απολύτως αρνητική επίδραση στην πορεία μου. Ήταν ένα τίποτα μπροστά στο τι κατάφερα να κάνω από εκεί και πέρα. Έχοντας όμως μία άλλη θεώρηση, μία άλλη οπτική των πραγμάτων. Δηλαδή τελικά αυτή η σφαλιάρα με συνέφερε!
Και έρχομαι στο σήμερα…
Παιδιά τρελαμένα από άγχος να επιτύχουν, να βγούνε πρώτα. Γονείς στρεσαρισμένοι θαρρείς και δίνουν αυτοί εξετάσεις. Τσιτωμένοι καθηγητές γιατί θα πρέπει κι αυτοί να αποδείξουν την αξία τους. Να βάλουν μία τεράστια λίστα επιτυχόντων στο τζάμι της επιχείρησής τους, του φροντιστηρίου τους, για να θεωρούνται κι αυτοί επιτυχημένοι (κι άρα να έχουν δουλειά και του χρόνου!)
Η σύγκριση πανταχού παρούσα. Μεταξύ των παιδιών. Μεταξύ των γονιών για τα παιδιά τους αλλά και για τους ίδιους (πόσο καλοί γονείς είναι και στηρίζουν τα παιδιά τους.) Μεταξύ των επαγγελματιών καθηγητών. Ποιος θα καταφέρει να αποδείξει ότι είναι ο καλύτερος, ο πρώτος; Ποιος θα βγει από πάνω; Ο ανταγωνισμός αναπόφευκτος.
Το σύστημα έτσι όπως είναι στημένο μας κάνει να πιστεύουμε από την ώρα που γεννιόμαστε έως ότου γεράσουμε, ότι το να πετυχαίνεις να ξεχωρίζεις, να πετυχαίνεις να είσαι πρώτος, είναι αυτό που θα σε κάνει ευτυχισμένο, χαρούμενο. Σε κάνει να πιστεύεις ότι αν είσαι πρώτος θα έχεις περισσότερες επιλογές στη ζωή σου και άρα θα είσαι περισσότερο ελεύθερος… Και φυσικά, θα έχεις και περισσότερα λεφτά. Και άρα θα νιώθεις γεμάτος.
Η πράξη όμως δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Η επιτυχία (όπως την εννοεί το σύστημα) και η ικανοποίηση που προκύπτει από τη φιλοδοξία, δεν οδηγεί στην ολοκλήρωση. Ή κάποια στιγμή τρως μία πολύ δυνατή σφαλιάρα-δεν γράφεις καλά, απολύεσαι από μία δουλειά, δεν σε επιλέγουν σε μία άλλη που θεωρείσαι φαβορί, δεν πετυχαίνει η επιχειρηματική σου ιδέα ενώ θεωρητικά είχες όλα τα προσόντα-και προσγειώνεσαι απότομα ή καταντάς να τρέχεις πίσω από ανθρώπους, πράγματα ή/και καταστάσεις γιατί έτσι πρέπει και όχι γιατί το θέλεις πραγματικά. Τρέχεις χωρίς να ξέρεις τελικά το γιατί!
Ναι, δεν αποκλείεται να φτάσουμε στον τερματισμό πρώτοι, όμως θα το καταλάβουμε όταν φτάσουμε. Σε όλη τη διαδρομή θα λειτουργούμε με βάση το σκοπό, που είναι κάτι βαθύτερο και όχι με βάση ξερούς SMART στόχους, που τίθενται από τους άλλους. Από το σκοπό που είναι κάτι πιο δυνατό, πιο αληθινό. Κάτι που έχει πραγματικό νόημα και συμφωνεί με την εσωτερική φωνή μας (που πάντα την ακούμε… αλλά τις περισσότερες φορές δεν την ακολουθούμε.)
Το ζητούμενο είναι λοιπόν να κινούμαστε με βάση τους εσωτερικούς μας παρακινητές και όχι κυνηγώντας το καρότο γιατί αλλιώς, μας λένε, θα έχει μαστίγιο.
Είναι άλλο να μας νοιάζει και να βρίσκουμε νόημα σε αυτό που κάνουμε και άλλο να θέλουμε να είμαστε πρώτοι γιατί έτσι πρέπει.
Εσάς τι πραγματικά σας νοιάζει; Τι πραγματικά θέλετε να αποδείξετε στον εαυτό σας και σε κανέναν άλλο; Τι πραγματικά θέλετε να καταφέρετε χωρίς ανταγωνισμούς, χωρίς συγκρίσεις, χωρίς ανούσιες φιλοδοξίες; Τι έχει πραγματικά νόημα για εσάς;
Με άλλα λόγια… Ποιο είναι τελικά το «Γιατί» σας;
Δήμητρα Ζερβάκη, EMBA, PMP, TTT