Υπάρχουν Τελικά Καινοτόμες Ιδέες;
Βρίσκομαι μέσα στην αγορά και έχω λειτουργήσει (και εξακολουθώ να λειτουργώ) ως ελεύθερος επαγγελματίας και ως επιχειρηματίας εδώ και περίπου είκοσι (20) χρόνια. Έχω εμπλακεί και εμπλέκομαι σε πολλά έργα πολλά εκ των οποίων είναι εθνικά και ευρωπαϊκά. Για πολλά χρόνια ακούω τη λέξη «Καινοτομία». Πρέπει η πρόταση που θα υποβάλλετε για χρηματοδότηση να είναι καινοτόμα… έχω διαβάσει και διαβάζω σε διάφορα manuals των χρηματοδοτικών πλαισίων. Ακούω τη λέξη «Καινοτομία» από πολλούς ερευνητές και καθηγητές πανεπιστήμιου. Πολλά άρθρα με αντικείμενο την επιχειρηματικότητα την αναφέρουν επίσης ως το βασικό λόγο επιτυχίας ή αποτυχίας μιας επιχείρησης. Και φυσικά αυτό που ακούγεται πιο πολύ απ’ όλα είναι… «για να πετύχετε θα πρέπει η Ιδέα σας να είναι καινοτόμα!».
Αυτό όμως που παρατήρησα όλα αυτά τα χρόνια, και ειδικά στα ευρωπαϊκά προγράμματα, είναι ότι τα παλαιότερα εγκεκριμένα έργα με τα νεότερα δεν είχαν σχεδόν καμία διαφορά τις περισσότερες φορές. Ήταν ένα copy-paste με κάποιες πολύ μικρές διαφοροποιήσεις τις οποίες τις ονόμαζαν καινοτόμες. Άλλαζαν και τον τίτλο και τους εταίρους του έργου, είχαν και καλές διασυνδέσεις μέσα στους φορείς που έπαιρναν τις αποφάσεις και όλα καλά. Οι χρηματοδοτήσεις ερχόταν. Η «Καινοτομία» έμενε στις λέξεις… καμία ουσία. Ελάχιστα ήταν και είναι τα έργα που πραγματικά είναι καινοτόμα. Που πραγματικά κάνουν τη διαφορά.
Σε διάφορες ομιλίες μου και εκπαιδεύσεις μου ρωτάω τους συμμετέχοντες τι εννοούμε με τη λέξη «καινοτομία». Η απάντηση συνήθως είναι: «μία εφεύρεση» ή/και «μία ανακάλυψη». Κάποιες, λίγες φορές, μπορεί να μου πουν «μία νέα, διαφορετική ιδέα για ένα προϊόν ή υπηρεσία». Όμως τελικά κανείς δεν μου έχει απαντήσει μέχρι τώρα σωστά τι σημαίνει η λέξη «Καινοτομία». Είναι ακόμη μία απ’ αυτές τις λέξεις που τις χρησιμοποιούμε χωρίς να ξέρουμε τη σημασία τους, χωρίς να γνωρίζουμε τι λέμε (άλλη μία πολύ γνωστή λέξη που ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία είναι η λέξη «project» όπως έχω ξαναπεί!)
Και για να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα…
Η Καινοτομία δεν είναι εφεύρεση!
Εφεύρεση είναι μία νέα ιδέα για ένα σχέδιο που είναι αρκετά διαφορετικό έτσι που δε θα μπορούσε να είναι πρόδηλο σε έναν επαγγελματία ειδικευμένο στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Μία εφεύρεση σχετίζεται με τη δημιουργία ενός προϊόντος ή υπηρεσίας ή διαδικασίας ή μεθόδου που δεν υφίστανται. Εμπεριέχει την έννοια της επινόησης. Η εφεύρεση δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για καινοτομία (θα καταλάβετε αμέσως τι εννοώ).
Υπάρχουν εφευρέσεις, όπως το τηλέφωνο οι οποίες συμβάλλουν ριζικά στην καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων. Προκύπτουν από ιδέες, υλοποιούνται με καινοτόμο τρόπο και παράγουν ένα αποτέλεσμα, ένα καινοτόμο προϊόν/υπηρεσία. Αυτές οι εφευρέσεις λοιπόν είναι καινοτόμες. Και δεν είναι όλες οι εφευρέσεις καινοτόμες.
Άρα με πολύ απλά λόγια Καινοτομία είναι να κάνουμε σήμερα κάτι με έναν τρόπο που είναι πολύ καλύτερος από τον τρόπο που χρησιμοποιούσαμε μέχρι χθες. Και αυτός ο τρόπος, που μπορεί να αναφέρεται είτε σε χρήση και παραγωγή προϊόντων/υπηρεσιών, είτε σε μεθόδους και διαδικασίες, έχει τη βάση του σε καινοτόμες ιδέες που πραγματικά όταν αυτές υλοποιούνται και διαδίδονται με καινοτόμο τρόπο στους ανθρώπους αλλάζουν θεαματικά τη ζωή τους προς το καλύτερο. Αν την αλλάζουν λίγο τότε δεν είναι καινοτομίες!
Άρα η έννοια της Καινοτομίας πρέπει να εμπερικλείει όλες τις φάσεις μετατροπής μιας ιδέας σε προϊόν/υπηρεσία/διαδικασία/μέθοδο.
Κι αυτό γιατί πολύ απλά όπως έχουμε ήδη πει οι ιδέες είναι ενέργεια που σύμφωνα με την κβαντική φυσική αλλάζουν μορφή και από κάτι που αρχικά είναι άυλο (μία σκέψη), στο τέλος, αν ολοκληρώσουμε τη φάση της υλοποίησης, έχουμε κάτι απτό, κάτι συγκεκριμένο που μπορεί να είναι ένα προϊόν ή μία υπηρεσία ή μία διαδικασία ή μία νέα μέθοδος.
Άρα δηλαδή το ερώτημα που απασχολεί διάφορους επιστήμονες ή μη και που σχετίζεται με το αν μία καινοτομία αναφέρεται σε μία ιδέα ή στο τελικό προϊόν/υπηρεσία/διαδικασία/μέθοδο για μένα είναι άτοπο.
Η Καινοτομία μπορεί να υπάρχει παντού, σε όλες τις φάσεις από τις οποίες περνάει μία ιδέα. Και ναι! Σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι μία Ιδέα μπορεί να είναι Καινοτόμα.
Το ζητούμενο θα πρέπει να είναι για όλους μας να κάνουμε το ταξίδι της κάθε ιδέας μας, να μπαίνουμε στη διαδικασία να τις μετασχηματίζουμε, να μπαίνουμε στη διαδικασία να τις διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά. Κι αν ακόμα η αρχική μας ιδέα, η αρχική μας σκέψη δεν είναι και τόσο «καινοτόμα», δεν πειράζει. Αυτό δεν θα πρέπει να μας απασχολεί στη φάση κατά την οποία διαμορφώνουμε μία ιδέα μας, στη φάση που της δίνουμε σάρκα και οστά. Γιατί συνήθως, όταν μπαίνουμε στη διαδικασία της ανάπτυξης μιας ιδέας και του τεσταρίσματος αυτής, τότε μπαίνουμε σε μία κατάσταση που το πιο πιθανό είναι να επέλθει διεύρυνση γιατί τότε είμαστε δημιουργικοί. Κι αυτό συμβαίνει με τις ιδέες που τελικά υλοποιούνται. Αυτή η διεύρυνση είναι που οδηγεί σε καινοτομίες!
Το κλειδί των Καινοτόμων Ιδεών είναι η Δημιουργικότητα! Και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ!
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT
Πηγή:
Εφεύρεση: Πανεπιστήμιο Πειραιά, 2011-2012. Οργάνωση και Διοίκηση Βιομηχανικών Συστημάτων, Επιλογή και Διαχείριση Τεχνολογίας-1. http://www.tex.unipi.gr/master_new/env_new/notes/3/selectech/020innovation.pdf
Photo credit: Thomas Hawk / Foter / CC BY-NC
