Οι Σουφραζέτες Μας Διδάσκουν: Γιατί Ο Κοινός Σκοπός Δεν Φτάνει Για Να Δημιουργηθούν Αποτελεσματικές Ομάδες;
Στη θεωρία των «ομάδων» αυτό που τονίζεται ιδιαίτερα είναι ότι για να δημιουργηθεί μία ομάδα, μία συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων, με συμπληρωματικές ικανότητες, γνώσεις, ταλέντα, θα πρέπει να μοιράζονται τα μέλη της ομάδας τον ίδιο σκοπό και να είναι δεσμευμένα για την επίτευξή του.
Όμως η ίδια η ζωή αυτή την προϋπόθεση την ανατρέπει.
Οι Σουφραζέτες των ΗΠΑ
Η Lucy Stone ήταν η πρώτη Αμερικανίδα γυναίκα που κράτησε το επίθετό της όταν παντρεύτηκε και ήταν αυτή που εξέδωσε την πολύ γνωστή εφημερίδα «Woman’s Journal». Έγινε γνωστή ως η γυναίκα που η φωνή της πυροδότησε το γυναικείο κίνημα. Ενέπνευσε την Αγγλίδα Harriet Taylor Mill η οποία έγινε γνωστή ως Σουφραζέτα. Στις ΗΠΑ ενέπνευσε την Elizabeth Cady Stanton και τη Susan B. Anthony. Και οι τρεις μαζί συνεργάστηκαν για περίπου 15 χρόνια ως Σουφραζέτες. Το 1869 η Anthony και Stanton διαχώρισαν τη θέση τους από τη Stone και δημιούργησαν το δικό τους κίνημα παρ’ όλο που και οι τρεις (3) μοιραζόταν τον ίδιο σκοπό: να πετύχουν να αλλάξουν το νόμο και να επιτρέπεται και στις γυναίκες να ψηφίζουν.
Η Stone ενέπλεξε και άντρες στο κίνημά της, δούλευε σε επίπεδο πολιτείας, και μέσω ομιλιών και συναντήσεων προσπαθούσε να παρακινήσει τον κόσμο να αλλάξει τρόπο σκέψης και νοοτροπία. Οι Anthony και Stanton δημιούργησαν ένα κίνημα μόνο για γυναίκες, ζητούσαν αλλαγή του συντάγματος και πήγαιναν και ψήφιζαν παράνομα. Η Stone συμμάχησε με ομάδες γυναικών ακτιβιστριών που ήταν όμως πιο «ήπιες», ποιο εγκρατείς, πιο «συντηρητικές», πιο μετριοπαθείς. Βρήκαν ένα κοινό έδαφος, παρ’ όλο που δεν είχαν τον ίδιο σκοπό, και άρχισαν να εκδίδουν κοινά άρθρα, να διεξάγουν κοινές εκδηλώσεις προωθώντας τους διαφορετικούς σκοπούς τους. Τελικά, μαζί οι Σουφραζέτες της Stone με τις μετριοπαθείς ακτιβίστριες, έπεισαν τον κόσμο και τους κρατούντες, σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ να νομοθετήσουν το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν.
Το Κίνημα «Occupy Wall Street»
Κάτι αντίστοιχο έγινε και με το κίνημα Occupy Wall Street. Το 2011, τη χρονιά που γεννήθηκε το κίνημα, οι έρευνες έδειχναν ότι η πλειοψηφία των Αμερικάνων το υποστήριζε. Όμως τελικά το κίνημα διαλύθηκε. Ο ακτιβιστής Srdia Popovic δήλωσε ότι ο λόγος της αποτυχίας ήταν η ακραία τοποθέτησή του, η οποία προερχόταν από την ονομασία του. Το κίνημα πήρε το όνομά του αφότου χρησιμοποιήθηκε η ακραία τακτική της κατασκήνωσης ως τρόπου αντίδρασης των μελών του κινήματος. Όμως λίγοι ήταν αυτοί που βρήκαν αυτή την τακτική ελκυστική. Αν το κίνημα άλλαζε όνομα και λεγόταν πχ. «The 99 Percent», τότε θα προσέλκυε πολύ περισσότερο κόσμο, που θα είχε κοινό σκοπό να εναντιωθεί στην οικονομική και κοινωνική ανισότητα, χρησιμοποιώντας ο καθένας τις δικές του τακτικές. «Μετριάζοντας» το όνομα και μόνο θα είχε την ευκαιρία να υποστηριχθεί από περισσότερους, πιο μετριοπαθείς πολίτες.
Τι συνέβη τελικά στις δύο προαναφερόμενες περιπτώσεις σύμφωνα με τους επιστήμονες;
Η Stone το είπε με το δικό της τρόπο: «ο κοινός σκοπός και οι κοινοί στόχοι δεν ήταν επαρκείς ώστε η συνεργασία να ανθίσει. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το τι θεωρούν σωστή μέθοδο και τακτική.»
Η ψυχολόγος Judith White του πανεπιστημίου του Dartmouth χρησιμοποιεί τον όρο «horizontal hostility»-«οριζόντια εχθρότητα». Πρόκειται για μία μορφή προκατάληψης εναντίων των μελών μιας ομάδας που εμφανίζονται πιο μετριοπαθείς. Η Stone ήταν πιο μετριοπαθής σε σχέση με τις Anthony και Stanton.
Σε έρευνα που διεξήγαγαν οι κοινωνιολόγοι Wooseak Jung και Brayden King του πανεπιστημίου του Northwestern μαζί με την Sarah Soule του πανεπιστημίου του Standford παρατήρησαν την έντονη τάση που υφίσταται στο να δημιουργούνται «περίεργες» συμμαχίες μεταξύ κοινωνικών κινημάτων, όπως περιβαλλοντικών ακτιβιστών και ανθρώπων που υποστηρίζουν τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ένα σημαντικό μέσο πρόβλεψης για το αν θα «συμμαχήσουν» κάποιοι άνθρωποι και θα δημιουργήσουν μία ομάδα αποτελεί η ύπαρξη κοινών τακτικών και όχι η ύπαρξη κοινού σκοπού κατ’ ανάγκη. Ακόμα και όταν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για διαφορετικό σκοπό, δημιουργούν ομάδες γιατί χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους πρόκλησης του ενδιαφέροντος του κόσμου και άρα της δέσμευσής του.
Συμπέρασμα
Όταν λοιπόν έχουμε έναν «μεγάλο» σκοπό, είμαστε παθιασμένοι μ’ αυτόν και ψάχνουμε να βρούμε ανθρώπους οι οποίοι θα μας πιστέψουν, θα μας υποστηρίξουν, δημιουργώντας μία ομάδα τα μέλη της οποίας θα δρουν από κοινού προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι που υποστηρίζουν αυτόν το σκοπό, θα πρέπει να γινόμαστε λίγο μετριοπαθείς.
Συνήθως οι «μεγάλες» ιδέες έχουν το χαρακτηριστικό να ιντριγκάρουν το status quo και γι’ αυτό δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές. Οι ερευνητές Debra Meverson και Maureen Scully μας συμβουλεύουν να μάθουμε να ρίχνουμε τους τόνους, να μην είμαστε τόσο πολύ ριζοσπαστικοί και να παρουσιάζουμε τις ιδέες μας με τρόπους λιγότερο σοκαριστικούς και πιο «εύπεπτους» στους πιο συντηρητικούς ανθρώπους.
Ο ψυχολόγος Rober Cialdini ονομάζει αυτή την τεχνική «foot-in-the-door». Ξεκινάς δηλαδή με ένα «μικρό», «ήπιο» αίτημα ώστε να λάβεις μία αρχική υποστήριξη και στη συνέχεια αποκαλύπτεις την «μεγάλη» ιδέα.
Πολλές ομάδες, πολλά κινήματα διαλύονται όχι γιατί δεν έχουν κοινό σκοπό αλλά γιατί οι άνθρωποι αρνούνται να μετριάσουν τη ριζοσπαστικότητά τους.
Αν έχετε λοιπόν μία ιδέα η οποία μπορεί να παράξει αξία μέσα από διαδικασίες που θα προξενήσουν αλλαγές, τότε βρείτε ανθρώπους για να συνεργαστείτε που ναι μεν πιστεύουν στην ιδέα, έχουν το ίδιο «Γιατί» με σας αλλά συμφωνούν και στις τακτικές που θα ακολουθηθούν προκειμένου αυτή η ιδέα να πάρει σάρκα και οστά. Όμως δεν φτάνει μόνο αυτό… Ρίξτε λίγο και τους τόνους, χρησιμοποιείστε την τεχνική «foot-in-the-door» ώστε να αρχίσετε να έχετε και υποστηρικτές ώστε τελικά η ιδέα σας να έχει θετικό αντίκτυπο στον κόσμο.
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT
Πηγές:
Suffragist Lucy Stone in 10 facts
http://web.stanford.edu/group/collectiveaction/cgi-bin/drupal/node/5
Nonviolent struggle and its application in new social movements: an interview with Srdja Popović
Photo credit: http://www.blog.ryanhay.es/direct-action/