Οι Μαύρες Οθόνες και η Κουλτούρα του «Δε Βαριέσαι»
Φαντάζομαι τον τελευταίο χρόνο, το χρόνο του Covid-19, πολλοί από εσάς κάνατε registration σε κάποιο online event για να παρακολουθήσετε ένα webinar ή ένα online workshop σε πραγματικό χρόνο και βρεθήκατε μπροστά σε μία οθόνη θέλοντάς να διευρύνεται τις γνώσεις σας και την οπτική σας.
Φαντάζομαι επίσης ότι κάποιοι από εσάς δεν είχατε ανοικτή ούτε την κάμερά σας ούτε πήρατε το λόγο τις στιγμές που σας δινόταν η ευκαιρία. Αυτό το online event το παρακολουθούσατε ως podcast. Και γιατί όχι άλλωστε, θα λέγατε.
Θα σας ζητήσω τώρα να φανταστείτε ότι έχετε αναλάβει να υλοποιήσετε μία ομιλία την οποία την έχετε σχεδιάσει να πραγματοποιηθεί με διαδραστικό τρόπο και συνδέεστε στην online πλατφόρμα και βλέπετε ότι παρευρίσκονται 40 άτομα με κλειστές κάμερες και μικρόφωνα. Με το που ξεκινάτε να μιλάτε τους ζητάτε να ανοίξουν τις κάμερες για να τους βλέπετε, όπως σας βλέπουν κι αυτοί. Ανταποκρίνονται μόνο οι 7 από τους 40. Επί δύο ώρες βρίσκεστε ουσιαστικά μπροστά σε μία μαύρη οθόνη, χωρίς να μπορείτε να βλέπετε τα πρόσωπα των ανθρώπων που βρίσκονται πίσω από τις οθόνες και ίσως σας παρακολουθούν. Όταν δε προσπαθείτε να ανοίξετε κουβέντα, ανταποκρίνονται και κάποιοι που είναι με κλειστές κάμερες αλλά όχι και πάρα πολλοί. Πώς θα νιώθατε;
Ας το κάνουμε τώρα και λίγο πιο δύσκολο. Έχετε αναλάβει να υλοποιήσετε μία εξάωρη εκπαίδευση σε 20 άτομα, τα οποία συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα επιδοτούμενο (πληρώνονται δηλαδή για να παρακολουθήσουν αυτή την εκπαίδευση). Αυτή η εκπαίδευση είναι εντελώς πρακτική και άρα απαιτεί τη συμμετοχή αυτών των ανθρώπων και αυτό το γνωρίζουν από τη στιγμή που συναίνεσαν με την υπογραφή τους να συμμετέχουν σε αυτή την εκπαίδευση που πραγματοποιείται με τη μέθοδο της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Έχετε ετοιμάσει τις δραστηριότητες, έχετε κάνει το πλάνο σας ώστε τα άτομα αυτά να δουλέψουν σε ομάδες σε breakout rooms (διαδικτυακά δωμάτια) και έχετε ετοιμάσει και μία σύντομη παρουσίαση για να τους εξηγήσετε κάποιους όρους που θα χρειαστούν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των ασκήσεων. Συνδέεστε περιχαρής στη διαδικτυακή πλατφόρμα και βλέπετε μπροστά σας 20 μαύρες οθονίτσες με τα ονόματα των 20 συμμετεχόντων. Τους καλησπερίζετε και τους ζητάτε να ανοίξουν τις κάμερές τους, όπως την έχετε ανοικτή κι εσείς και να πουν λίγα λόγια για τον εαυτό τους ώστε να γνωριστείτε όλοι μεταξύ σας και έτσι να γίνει πιο αποτελεσματική η εκπαίδευση. Με ένα στόμα και μία φωνή ακούτε ότι δεν είναι υποχρεωτικό να έχουν ανοικτές κάμερες και ότι προστατεύονται και από το νόμο που αφορά τα προσωπικά δεδομένα. Και καλείστε λοιπόν να είστε 6 ώρες μπροστά σε μία οθόνη, να συνεργάζεστε με 20 άτομα και να μην έχετε δει κανέναν και να έχετε ακούσει τη φωνή μόνο των 15 ατόμων. Πώς θα νιώθατε;;;;
Θα σας απαντήσω: Φρικτά!!!
Θα νιώθατε ότι μιλάτε μπροστά σε ένα ντουβάρι. Θα νιώθατε ότι αυτοί οι άνθρωποι, που κανονικά αν δεν υπήρχε το πρόβλημα του Covid-19 θα ήταν υποχρεωμένοι να βρίσκονται μέσα σε μία αίθουσα αν ήθελαν να μάθουν και να πάρουν και τα χρήματα του προγράμματος, δεν σας σέβονται. Θα νιώθατε ότι δεν αξίζει να συμμετέχετε ως εκπαιδευτής σε μία τέτοια εκπαίδευση γιατί ουσιαστικά δεν μπορείτε να την υλοποιήσετε όπως θα θέλατε και δεν θα έχει το αποτέλεσμα που θα θέλατε. Θα νιώθατε ότι δεν έχει νόημα και δεν βρίσκετε νόημα. Θα νιώθατε βλάκας που αφιερώσατε κάποιες ώρες για να προετοιμάσετε μία διαδραστική online εκπαίδευση, η οποία θα συνέβαλε στο να μάθουν πραγματικά οι συμμετέχοντες και να μην βαριούνται. Θα νιώθατε ότι αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται πίσω από μία οθόνη και ένα μικρόφωνο κλειστό και ασχολούνται με άλλα πράγματα, γιατί θέλουν μόνο να πάρουν τα χρήματα και δεν τους νοιάζει να μάθουν. Δηλαδή θα νιώθατε ότι αυτοί οι άνθρωποι σας κοροϊδεύουν μπροστά στα μούτρα σας κι εσείς ως ένας ηλίθιος το ανέχεστε γιατί κάποιοι άλλοι εκπαιδευτές λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο και τους έχουν κακομάθει.
Όμως υπάρχουν και μερικοί άνθρωποι που θέλουν πραγματικά να μάθουν και δηλώνουν συμμετοχή σε ένα live online σεμινάριο. Όντας συνειδητοί ως προς το λόγο που συμμετέχουν, ενημερώνουν εκ των προτέρων ότι μπορεί στο χώρο που θα βρίσκονται να μην μπορούν να έχουν ανοικτή κάμερα και να συμμετέχουν ενεργά και ρωτούν αν με αυτούς τους όρους μπορούν να γίνουν δεκτοί. Ναι! Ευτυχώς υπάρχουν και αυτοί οι άνθρωποι. Όμως δυστυχώς είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Πού θέλω να καταλήξω παραθέτοντας όλα τα παραπάνω;
Την επόμενη φορά που θα συμμετέχετε συνειδητά σε μία online εκδήλωση σκεφτείτε λίγο και αυτόν τον άνθρωπο που βρίσκεται από την άλλη μεριά της οθόνης.
Την επόμενη φορά που θα θέλετε να λάβετε μέρος σε μία online εκπαίδευση, γνωρίζοντας το αντικείμενό της και τον τρόπο διεξαγωγής της και έχετε ενημερωθεί ότι έχετε κι εσείς συγκεκριμένες υποχρεώσεις, σεβαστείτε τον εκπαιδευτή που προσπαθεί με κάθε δυνατό τρόπο να σας μεταφέρει γνώση και εμπειρία με όσο πιο άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο γίνεται. Έχετε ανοικτές τις κάμερές σας και αναλάβετε την ευθύνη που σας αναλογεί. Αλλιώς μην συμμετέχετε. Στο κάτω κάτω δεν σας υποχρεώνει κανείς να βρίσκεστε εκεί. Η εκπαίδευσης ενηλίκων δεν είναι υποχρεωτική. Δεν ανήκει στις τυπικές μορφές μάθησης. Μην συμπεριφέρεστε σαν παιδιά στο σχολείο που θέλουν να κάθονται στα τελευταία θρανία και να μην τους ενοχλεί κανείς γιατί δεν τους ενδιαφέρει το μάθημα. Σκεφτείτε ότι αυτός ο άνθρωπος είναι εκεί για εσάς και έχει αφιερώσει χρόνο να προετοιμαστεί για εσάς και μη λέτε «δε βαριέσαι»!
Την επόμενη φορά που κάποιοι από εσάς θα λειτουργήσετε ως εκπαιδευτές ή ομιλητές σε online events μην «καταπιείτε» μία κατάσταση που δεν σας αξίζει. Αντιδράστε και μην δεχθείτε να συνεχίσετε μία τέτοια εκπαίδευση/ομιλία παρωδία για να πάρετε μόνο και μόνο κάποια χρήματα. Μην γίνεστε συνεργοί σε «άρρωστες» καταστάσεις και μην γίνεστε μέρος της διαιώνισής τους. Με λίγα λόγια… Μη λέτε «δε βαριέσαι» και μην προδίδετε τον εαυτό σας!
Ας τα έχουμε υπόψη μας αυτά, από όποια πλευρά της οθόνης κι αν βρισκόμαστε. Ας λειτουργούμε σαν να ήμασταν όλοι σε μία αίθουσα και συναντιόμασταν πρόσωπο με πρόσωπο. Θα κουβαλούσαμε τα παιδιά μας μαζί; Θα κρύβαμε τα πρόσωπά μας; Θα καθόμασταν με τα πόδια ψηλά ή ξαπλωμένοι; Θα ασχολούμασταν με το κινητό μας ή με κάτι άλλο που θα είχαμε να κάνουμε ενώ ένας άνθρωπος θα ήταν όρθιος μπροστά μας και θα μοιραζόταν μαζί μας τις γνώσεις του;
Πάντα να θυμόμαστε ότι είτε online είτε offline η στάση μας και η συμπεριφορά μας δείχνει τι άνθρωποι είμαστε. Μία κλειστή κάμερα και ένα κλειστό μικρόφωνο στέλνουν ένα πολύ ηχηρό μήνυμα για το ποιοι είμαστε.
Υπάρχουν πολλά άρθρα που μας αναφέρονται σε καλές πρακτικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος για να κάνει πιο ενδιαφέροντα τα online events. Κανένα όμως άρθρο δεν μιλάει για εκείνους τους συμμετέχοντες που είτε έχεις κάνει χρήση των καλών αυτών πρακτικών είτε όχι, δεν τους νοιάζει.
Κανένα άρθρο δεν μιλάει για εκείνους τους ανθρώπους που η Ψηφιακή τους Νοημοσύνη (Digital Intelligence-DQ) βρίσκεται στα τάρταρα. Και τι σημαίνει να είναι κάποιος Ψηφιακά Νοήμονας; Σύμφωνα με το DQInsitutute είναι ο άνθρωπος που κατέχει εκείνο το μέσο όρο των κοινωνικών, συναισθηματικών και νοητικών ικανοτήτων που του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της ψηφιακής ζωής επιτυχώς.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βρεθούμε πίσω από μία οθόνη ας προσπαθήσουμε όλοι μας να παραμείνουμε άνθρωποι. Ας λειτουργήσουμε ανθρώπινα και όχι ρομποτικά. Ας σεβαστούμε τους συνανθρώπους μας αλλά και τους όρους/κανόνες που υφίστανται στο πλαίσιο του event που παρακολουθούμε. Και ας προσπαθούμε, σε καθημερινό επίπεδο, να εξελίσσουμε τις ικανότητές μας σε επίπεδο Ψηφιακής Νοημοσύνης γιατί το «online» θα παραμείνει.
Είναι στο χέρι μας να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας ακόμα και online. Ας γίνουμε όσο περισσότερο μπορούμε ψηφιακά νοήμονα όντα που επιδεικνύουν υψηλή Συναισθηματική Νοημοσύνη γιατί στην εποχή της κοινωνικής αποστασιοποίησης είναι ο μόνος τρόπος για να παραμείνουμε «ζωντανοί».
Δήμητρα Ζερβάκη, EMBA, PMP, TTT
