Η Δύναμη του να Ξέρεις Πότε να τα Παρατήσεις
Βρέθηκα πολλές φορές, όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι, μπροστά σε διλήμματα. Διλήμματα του τύπου: «να συνεχίσω να ασχολούμαι με αυτό το project ή όχι;», «να συνεχίσω να δουλεύω γι’ αυτόν τον εργοδότη ή όχι;», «να συνεχίσω να κάνω παρέα με αυτό το άτομο ή όχι;», «να συνεχίσω να κυνηγάω αυτή την ιδέα ή όχι;».
Η ιστορία της Χ.
Σε ένα τέτοιου είδους δίλημμα είχε βρεθεί μπροστά και η Χ. Η Χ. είχε έρθει σε επαφή μαζί μου την εποχή του πρώτου lock-down, τότε που είχε ξεκινήσει η πανδημία του Covid. Είχε αναγκαστεί να σταματήσει να δουλεύει γιατί η επιχείρηση που διατηρούσε με τον αδερφό της έπρεπε να κλείσει (όπως και οι περισσότερες άλλωστε). Τότε ήταν που η Χ. ήρθε αντιμέτωπη με μία πραγματικότητα η οποία την έκανε να αρχίσει να ξανασκέφτεται την επαγγελματική της ζωή. Λόγω του ότι είχε πολύ χρόνο, αλλά και γιατί είναι ένας άνθρωπος που του αρέσει να εξελίσσεται συνεχώς, ξεκίνησε να παρακολουθεί διάφορα online εκπαιδευτικά προγράμματα, να διαβάζει βιβλία και άρθρα που τα είχε κρατημένα καιρό και δεν προλάβαινε λόγω των γρήγορων καθημερινών ρυθμών να τα μελετήσει. Αυτή η νέα γνώση, παράλληλα με τον ελεύθερο χρόνο που είχε, την έβαλαν σε μία διαδικασία να δει πιο καθαρά τον εαυτό της και τη σχέση της με το αντικείμενο της δουλειάς της. Άρχισε να αναρωτιέται αν αυτό που έκανε κάθε μέρα, χωρίς να το πολυσκέφτεται, ήταν αυτό που αγαπούσε να κάνει, αν την γέμιζε. Και αυτό που ένιωθε ήταν ότι πολλά δεν πήγαιναν καλά. Είχε πολλές ιδέες για το τι άλλο θα μπορούσε να κάνει. Ως ένας γνήσια πολυμορφικός άνθρωπος δεν ήξερε από πού να ξεκινήσει, δεν ήξερε τι θα ήταν καλό να ακολουθήσει. Αισθανόταν μπερδεμένη. Και πάνω απ’ όλα δεν ήξερε αν θα πρέπει να αφήσει το γνώριμο και το σίγουρο, την ασφάλεια δηλαδή της δικής της στρωμένης επιχείρησης και να τρέξει πίσω από κάτι καινούριο. Επίσης σκεφτόταν ότι είχε βάλει πολύ ενέργεια στο να «στήσει» μία βιώσιμη και αναπτυσσόμενη εταιρεία και δεν της έκανε καρδιά να τα παρατήσει. Επιπλέον φοβόταν πάρα πολύ τι θα πουν οι δικοί της άνθρωποι αν τυχόν άλλαζε ρότα. Πώς θα τους αντιμετώπιζε; Τι θα έλεγε στους φίλους και γνωστούς που πολύ πιθανόν θα την θεωρούσαν αποτυχημένη; Ότι δηλαδή κάτι δεν πήγε καλά και αποφάσισε να τα παρατήσει και να βγει στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα. Έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε σε ένα project business coaching. Μέσα από αυτή τη διαδικασία κατάφερε η Χ. να κάνει το μεγάλο βήμα. Έφυγε μακριά από μία δουλειά, την οποία την έχτισε με πολύ κόπο και μεράκι, έκλεισε εκείνον τον κύκλο και άνοιξε έναν νέο καινούριο. Τώρα κάνει κάτι που είναι εντελώς διαφορετικό από ό,τι έκανε. Αξιοποιεί ικανότητες και γνώσεις που έμεναν στο ράφι. Θυμήθηκε τι άλλο ήξερε, έμαθε και μαθαίνει πολλά καινούρια πράγματα. Μετακόμισε στην πόλη που ήθελε εδώ και πολλά χρόνια να ζήσει. Και πάνω απ’ όλα νιώθει ότι βρίσκεται εκεί που θέλει να βρίσκεται σε επαγγελματικό επίπεδο (τουλάχιστον σε αυτή τη φάση της ζωής της, γιατί πάντα έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε το switch!) Πάνω απ’ όλα νιώθει χαρούμενη και είναι γεμάτη ενέργεια! Το lock-down την είχε βάλει σε μία κατάσταση «αναγκαστικής παραίτησης». Από εκεί ξεκίνησαν να ανοίγονται νέες δυνατότητες, να τις βλέπει και τελικά μέσα από μία διαδικασία «συνειδητής παραίτησης» να ζει με βάση το «Γιατί» και το «Πώς» της.
Η παγίδα της μη παραίτησης
Όταν έκανα έρευνα σχετικά με το θέμα του «να τα παρατάς», «να φεύγεις μακριά από κάτι», «να σταματάς κάτι πριν την ολοκλήρωσή του», αυτό που μου έκανε φοβερή εντύπωση ήταν ότι όλες οι φωτογραφίες που σχετιζόταν με αυτό το θέμα έδειχναν ανθρώπους στενοχωρημένους, απελπισμένους, τρελαμένους (το αντίθετο από αυτό που είδα στη Χ., σε άλλους ανθρώπους αλλά και σε εμένα). Επίσης, όταν έψαξα τον ορισμό και τη μετάφραση της λέξης «quitter» στα Ελληνικά είδα ότι μεταφράζεται ως: «αυτός που τα παρατάει», «κότα», «χέστης».
Η κοινωνία μας το θέμα «παραίτηση» το αντιμετωπίζει εντελώς αρνητικά. Όλοι εμείς έχουμε μεγαλώσει με παραινέσεις του τύπου: «Ποτέ μην τα παρατάς»… γιατί αν τα παρατήσεις θα είναι ντροπή, θα είσαι «κότα».
Υπάρχουν άπειρες ιστορίες ανθρώπων που δεν το έβαζαν ποτέ κάτω, έκαναν πολλές θυσίες κι ακόμα κι αν χτυπούσαν σε ντουβάρι επέμεναν και στο τέλος κέρδιζαν. Όμως υπάρχουν και άλλες τόσες περιπτώσεις ανθρώπων που επέμεναν και δεν τα παρατούσαν και τελικά αυτοκαταστράφηκαν. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις επιχειρήσεων που επέμεναν να μην αλλάζουν νοοτροπία και τρόπο δράσης και τελικά εξαφανίστηκαν. Υπάρχουν πάρα πολλά projects που είναι στα αζήτητα. Projects στα οποία έχουν επενδυθεί εκατομμύρια και μετά από χρόνια δεν υπάρχει κανένα παραδοτέο.
Δυστυχώς, τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τις επιχειρήσεις μας, τις ζωές των συνανθρώπων μας αλλά και τον πλανήτη που μας φιλοξενεί, η παγίδα της μη παραίτησης οδηγεί, σε πάρα πολλές περιπτώσεις στο αντίθετο από το ποθητό. Και όταν πέφτουμε σε αυτήν την παγίδα, δεν μας μένει ενέργεια, ούτε πόροι για να κυνηγήσουμε κάτι άλλο.
Λόγοι που δεν τα παρατάμε (ενώ θα έπρεπε)
Κάτι που μας κάνει να πέφτουμε στην παγίδα της παραίτησης είναι η γνωστή Προκατάληψη της Αποστροφής της Απώλειας. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε πάρει μία απόφαση, ξεκινούμε να υλοποιούμε μία ιδέα και ενώ μπορεί τα στοιχεία να δείχνουν ότι κάτι πρέπει να αλλάξουμε ή να την αντικαταστήσουμε με μία άλλη, εμείς παραμένουμε προσκολλημένοι σ’ αυτήν, γιατί έχουμε επενδύσει συναισθηματικά και θέλουμε να δούμε να τελειώνει αυτό που ξεκινήσαμε. Η προκατάληψη αυτή δεν αφορά μόνο στο γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να χάνουν. Αφορά στο πώς οι άνθρωποι μισούν να χάνουν περισσότερο από ότι θέλουν να κερδίσουν.
Υπάρχει ακόμα μία προκατάληψη, αυτή της Κλιμάκωσης της Δέσμευσης, κατά την οποία παραμένουμε πιστοί σε συμπεριφορές και πράξεις του παρελθόντος, ακόμα κι αν βλέπουμε ότι δεν επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Και μάλιστα όχι απλά δεν τα παρατάμε, αλλά μπαίνουμε σε μία διαδικασία να επενδύσουμε ακόμα περισσότερο σε αυτά τα εγχειρήματα, νιώθοντας ότι κάνουμε το σωστό και φυσικά προσπαθώντας να δικαιολογήσουμε τις αποφάσεις μας και τη συμπεριφορά μας.
Άλλος λόγος που μας κάνει να πέφτουμε στην παγίδα της μη παραίτησης είναι ότι δεν μας αρέσει να παίρνουμε αποφάσεις και στη συνέχεια να μας τρώει η γνωστή ερώτηση «Και τι θα γινόταν αν…;». Θέλουμε τη σταθερότητα και την ασφάλεια και δεν μας αρέσει να μετανιώνουμε. Και υπάρχει και ο εγωισμός που μας ωθεί σε αυτή την παγίδα. Νιώθουμε ότι αν αφήσουμε κάτι που ξεκινήσαμε τελικά δεν είμαστε τόσο καλοί ώστε να το ολοκληρώσουμε. Και μετά πώς θα νιώθουμε; Τι θα λένε οι άλλοι για εμάς;
Και όλα τα προαναφερόμενα έχουν ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην πετυχαίνουμε τους στόχους μας αλλά να επιβραδύνουμε και την εξέλιξή μας.
Η ικανότητα της παραίτησης
Η πράξη και η επιστήμη δείχνουν ότι το να παραιτείσαι από κάποια projects, από κάποιες συνεργασίες, από κάποιες ιδέες αποτελεί ένα φοβερό είδος δύναμης. Σου ανοίγει άλλα παράθυρα σε παρακείμενες δυνατότητες που σου επιτρέπουν να εκφράσεις το δυναμικό σου, σε ωθεί να ξεφύγεις από τη μετριότητα, σε κάνει να νιώθεις γεμάτος και να δημιουργείς. Το να ξέρεις πότε να τα παρατάς αποτελεί μία ικανότητα που αξίζει όλοι μας να την αναπτύξουμε και να την χρησιμοποιούμε ώστε να εμπλουτίσουμε τη ζωή μας, να δώσουμε την αξία που πρέπει στο δικαίωμα της επιλογής και να αλλάζουμε με ευέλικτο και άμεσο τρόπο, ανάλογα με το τι μας φέρνει η ζωή.
Το να έχεις αναπτυγμένη την ικανότητα του «να παραιτείσαι» σημαίνει ότι ξέρεις πότε να φύγεις μακριά από κάτι που είναι δύσκολο να υλοποιηθεί και δεν αξίζει να υλοποιηθεί και όχι απλά να παρατάς πράγματα επειδή είναι δύσκολα. Σημαίνει να είσαι σε θέση να παίρνεις τις κατάλληλες αποφάσεις, όταν έχεις κάποιες πληροφορίες στα χέρια σου (γιατί όλες δεν μπορούμε να τις έχουμε ποτέ) και να αντιδράς αποτελεσματικά στις αλλαγές που έρχονται μπροστά σου. Σημαίνει να μένεις όρθιος και να μην παραλύεις σε καταστάσεις αβεβαιότητας, μένοντας κολλημένος σε άλλες επειδή απλά κάποια στιγμή είχες αποφασίσει να τις ακολουθήσεις. Σημαίνει να ξέρεις να επιδεικνύεις σθένος εκεί που πρέπει και να αφήνεις πίσω σου πράγματα όταν πρέπει.
Για να μπορούμε λοιπόν να είμαστε agile θα πρέπει να μπορούμε να εφαρμόσουμε στην πράξη την «παραίτηση» ως ικανότητα και να αποτελεί μέρος των επιλογών μας.
Υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να γίνουμε καλοί στο να αφήνουμε πίσω μας όσα δεν αξίζουν την προσοχή μας και την επένδυσή μας σε πόρους και άρα σε ενέργεια. Υπάρχουν εργαλεία που μπορούμε μάθουμε να τα χρησιμοποιούμε αποτελεσματικά και να γίνουμε τέλειοι στο να παραιτούμαστε από επιλογές που δεν μας βγάζουν πουθενά ή μας οδηγούν στην απώλεια ή την καταστροφή.
Για αρχή όμως θα σας πω το εξής (έχει αποδειχθεί και επιστημονικά):
Όταν πρέπει να πάρετε μία απόφαση για το αν θα μείνετε κάπου ή θα φύγετε και νιώθετε ότι είστε 50-50, τότε το πιο πιθανό είναι ότι η καλύτερη επιλογή θα ήταν να φύγετε.
Η προτροπή μου για το 2023
Στο μη γραμμικό κόσμο που ζούμε, με τις πολλές προκλήσεις και την ανάγκη να είμαστε agile, το να «τα παρατάς» είναι ένας τρόπος να προχωράς πιο γρήγορα προς τα εκεί που θέλεις να φτάσεις.
Έτσι λοιπόν, μέσα στο 2023… and beyond, ας προσπαθήσουμε όλοι να αλλάξουμε την οπτική γωνία δράσης μας ως προς τη λήψη αποφάσεων και επιλογών, να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε την παραίτηση ως κάτι το αρνητικό και να αποδεχθούμε ότι το να αφήνεις πίσω σου πράγματα και καταστάσεις αποτελεί ένα ακόμα βήμα προς την ελευθερία, ένα ακόμα βήμα που μας φέρνει πιο κοντά στο να ζούμε μία ζωή με νόημα, που μας φέρνει πιο κοντά στο δικό μας modus operandi!
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT
Πηγές:
Staw, B., 1976. Knee-deep in the big muddy: a study of escalating commitment to a chosen course of action. Science Direct. Vol. 16, Issue 1, pp. 1-204 [online] Available at: <https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0030507376900052> [Accessed 12 December 2022]
Kahneman, D., and A., Tversky, 1979. Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk. Econometrica Vol. 47, No. 2 (Mar., 1979), pp. 263-292 [online] Available at: <https://www.jstor.org/stable/1914185> [Accessed 12 December 2022]
Photo by Dylan McLeod on Unsplash
