Δεξιότητες και Ικανότητες Σχήματος «Τ», «Π» και «Χτένας». Σε Ποιο Σχήμα Πρέπει να Στοχεύουμε στη Νέα Εργασιακή Πραγματικότητα;

Ζούμε σε μία χώρα που τα ποσοστά ανεργίας είναι πολύ υψηλά και η αναγκαιότητα για στελέχη ή/και υπαλλήλους, ιδιαίτερα αποτελεσματικούς, πολύ μεγάλη. Υπάρχουν τελικά αυτά τα άτομα που μπορούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες ή η πλειοψηφία των ανθρώπων που κατέχουν θέσεις, ακόμα και υψηλά ιστάμενες, είναι «λίγοι»; (Ναι. Πολλοί «δυνατοί» έχουν φύγει στο εξωτερικό… όμως αυτό δεν μου λέει κάτι για τους εδώ…)

Η πραγματικότητα στην αγορά εργασίας

Στο πλαίσιο διαφόρων projects που υλοποιώ, καλούμαι από τους πελάτες-συνεργάτες μου να πάρω μέρος στη διαδικασία πρόσληψης ατόμων για διάφορες θέσεις όπως Διευθυντές Πωλήσεων, Marketing Managers, Υπεύθυνους Αποθήκης κ.ά. ή/και, στο πλαίσιο αναδιοργανώσεων, να «τοποθετήσω» σε συγκεκριμένες θέσεις και να εκπαιδεύσω υπάρχοντες υπαλλήλους, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικοί.

Μετά λύπης μου παρατηρώ, ότι υπάρχει πολύ μεγάλο κενό στην αγορά εργασίας σε επίπεδο ικανών ατόμων, ατόμων που κατέχουν τόσο τις απαραίτητες ήπιες όσο και σκληρές ικανότητες και δεξιότητες. Όμως, αυτό που με λυπεί περισσότερο, αλλά και με νευριάζει κιόλας, είναι η μετριότητα που αντικρίζω μπροστά μου. Μια μετριότητα που εκφράζεται με πολλούς τρόπους, κάποιοι από τους οποίους είναι:

• Έλλειψη θέλησης για ανάπτυξη και εξέλιξη
• Ανυπαρξία εσωτερικής παρακίνησης
• Ανεπάρκεια σε ήπιες δεξιότητες όπως δημιουργικότητα, επικοινωνία, λήψη αποφάσεων κ.ά
• Έλλειψη από κότσια
• Μη ύπαρξη φιλότιμου

Πέρα από τις προαναφερόμενες εκφράσεις της μετριότητας, αυτό που βιώνω σε σχέση με τα άτομα από τα οποία παίρνω συνεντεύξεις/συζητώ, είναι ότι συνήθως τοποθετούν τον εαυτό τους πιο ψηλά από εκεί που είναι και πιστεύουν ότι κατέχουν πλήρως όλες εκείνες τις ικανότητες που απαιτούνται από τη συγκεκριμένη θέση. Ξέρουν να μου απαντήσουν άμεσα στην ερώτηση ποια είναι τα δυνατά τους σημεία, ενώ με τα βίας βρίσκουν δύο (2) αδύναμα. Εμφανίζονται ως θεοί δηλαδή, που μπορούν να «σώσουν» την όποια εταιρεία, ενώ παράλληλα, απαξιώνουν νέους τρόπους τεσταρίσματός τους, ή/και νέες ιδέες ή γνώσεις που τους προσφέρονται.

Με άλλα λόγια, ζουν σε μία κατάσταση άγνοιας, όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρουν οι Στίβεν Σλόμαν και Φίλιπ Φέρνμπαχ, στο βιβλίο τους «Η Ψευδαίσθηση της Γνώσης.» Ζουν σε μία κατάσταση όπου αδυνατούν να αντιληφθούν και να κατανοήσουν πού βρίσκονται και η οποία τους οδηγεί σε μία υπερβολική αυτοπεποίθηση ως προς τις δεξιότητες και γνώσεις τους. Όταν δε, δεν καταλαβαίνουν τι τους λες ή τι τους ζητάς, αντιδρούν με έναν πολύ γνωστό τρόπο…. «ό,τι δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.» Ναι. Μπορεί να εξειδικεύονται σε ένα πεδίο και να έχουν κάποιες ρηχές γνώσεις σε διάφορα άλλα αντικείμενα. Όμως, ζούνε σε μία κατάσταση γνωσιακής αυταπάτης, που τους καθιστά τελικά μέτριους αλλά και επικίνδυνους, τόσο για τον ίδιο τους τον εαυτό όσο και για τις επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται.

Γιατί; Το αποτέλεσμα αυτής της πραγματικότητας είναι κάποια στιγμή το μπαλόνι να σκάσει και να πέσουν όλοι μαζί στο κενό. Και μετά αναρωτιούνται γιατί φαλίρισε η εταιρεία ή γιατί δεν καταφέρνουν να «πιάσουν» τους στόχους που έχουν θέσει.

Οι ικανότητες σχήματος «Τ», «Π» και «Μ»-«Χτένας»

Αυτή τη στιγμή υπάρχει μία συλλογική γνώση σε παγκόσμιο επίπεδο, που μας επιτρέπει να χρησιμοποιούμε πολλά «εργαλεία», να τα ενοποιούμε και τελικά να καταλήγουμε σε αποφάσεις επιλογής ατόμων που έχουν καταρχήν την όρεξη να συνεργαστούν, να μάθουν και να εξελιχθούν. Που ταιριάζουν με την κουλτούρα και το brand της επιχείρησης. Και που κατέχουν ικανότητες σχήματος «Π» και όχι σχήματος «Τ», που ψάχνουν, πολύ κακώς κατά την άποψή μου, οι περισσότερες επιχειρήσεις.

Όμως, ας δούμε πρώτα, τι σημαίνουν αυτές οι ικανότητες.

Ικανότητες Σχήματος «Τ»-T-shaped Skills: το άτομο είναι εξειδικευμένο σ’ έναν τομέα, πχ Project Management, που αντιστοιχεί στην κάθετη μπάρα του «Τ», ενώ παράλληλα έχει δυνατές και αρκετές γενικές γνώσεις σε διάφορα άλλα πεδία, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει και μπορεί να συνεργαστεί με experts άλλων ειδικοτήτων/τομέων.

Ικανότητες Σχήματος «Π»-Pi-shaped Skills: το άτομο είναι εξειδικευμένο σε δύο τομείς, ενώ παράλληλα έχει δυνατές και αρκετές γενικές γνώσεις σε διάφορα άλλα πεδία, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει και μπορεί να συνεργαστεί με experts άλλων ειδικοτήτων/τομέων.

Ικανότητες Σχήματος «Μ»-M-shaped Skills ή Ικανότητες Σχήματος «Χτένας»-Comb-shaped Skills: το άτομο αυτό είναι εξειδικευμένο σε πολλαπλούς τομείς, ενώ παράλληλα έχει δυνατές και αρκετές γενικές γνώσεις σε διάφορα άλλα πεδία, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει και μπορεί να συνεργαστεί με experts άλλων ειδικοτήτων/τομέων.

Όταν λέμε ότι το άτομο είναι εξειδικευμένο εννοούμε ότι κατέχει τόσο τα soft όσο και τα hard skills για τη συγκεκριμένη θέση. Ενώ, όταν λέμε «γενικές γνώσεις», δεν εννοούμε ότι θέλουμε να έχει ακούσει για ένα θέμα ή να έχει διαβάσει ένα βιβλίο. Εννοούμε ότι πρέπει να έχει αρκετά καλές γνώσεις σε διάφορα αντικείμενα, που θα του επιτρέπουν, καταρχήν, να μιλάει την ίδια γλώσσα με τους συνεργάτες του, να καταλαβαίνει τη δουλειά τους και να μπορεί να κάνει εφαρμογή αυτών όπου και όταν απαιτείται.

Τα άτομα με T-shaped skills δεν φτάνουν πλέον σε μία εταιρεία, ακόμα κι αν μιλούμε και για τμήματα Έρευνας & Ανάπτυξης-R & D, όπου απαιτείται ιδιαίτερη εξειδίκευση. Δηλαδή, με άλλα λόγια, οι ταμπέλες καταργούνται και οι «λίγοι» δεν είναι «αρκετοί.»

Ένας marketing manager, θα πρέπει να γνωρίζει σε βάθος την επιστήμη του marketing αλλά και business administration ή να έχει κάνει σπουδές και στον τομέα που ανήκει η επιχείρηση, πχ Γεωπονία. Παράλληλα, αυτό το άτομο θα πρέπει να γνωρίζει αρκετά καλά τις διαδικασίες που ακολουθούν άλλα τμήματα της επιχείρησης, όπως αυτό των logistics, το οικονομικό τμήμα, το τμήμα πωλήσεων ή/και το τμήμα παραγωγής, και όχι να έχει αποσπασματικές και κατακερματισμένες γνώσεις.

Όμως, δεν φτάνει ούτε αυτό. Αυτός ο marketing manager θα πρέπει συνεχώς να εξελίσσει τις ήπιες και σκληρές του ικανότητες και δεξιότητες, να μην επαναπαύεται ποτέ, να εκπαιδεύεται συνεχώς και να υιοθετήσει ένα mindset ανοιχτοσύνης σε νέες ιδέες.

Αυτός ο marketing manager, μπορούμε να πούμε ότι είναι πραγματικά ευπροσάρμοστος. Είναι agile δηλαδή και προσφέρει στην εταιρεία και τελικά στην ομάδα με την οποία συνεργάζεται ευελιξία, ειδικά αν οι πόροι είναι περιορισμένοι, όπως συμβαίνει άλλωστε σήμερα στις περισσότερες επιχειρήσεις. Αυτός ο marketing manager τα δίνει όλα… με άλλα λόγια!

Και τι μπορεί να γίνει τελικά;

Αυτό που θα συμβούλευα λοιπόν, τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους ανθρώπους που τις δημιουργούν αλλά και σε εκείνους που συμβάλλουν στη βιωσιμότητά τους και στην ανάπτυξή τους, είναι να είναι εστιασμένοι στις δεξιότητες σχήματος «Π» και να προσπαθούν να μετεξελίσσονται σε άτομα και άρα επιχειρήσεις, με ικανότητες σχήματος «Μ»-«Χτένας.»

Αυτό πρακτικά σημαίνει για τα άτομα, να γίνουν παθιασμένοι lifelong learners και για τις επιχειρήσεις, να γίνουν παθιασμένες learning organizations.

Ναι! Ζούμε σε μία πολύπλοκη, γρήγορα μεταβαλλόμενη εποχή. Οι τεχνικές γνώσεις απαιτούνται για να κάνουμε τη δουλειά μας. Οι σκληρές δεξιότητες και ικανότητες απαιτούνται για να μπορούμε να αναλύουμε, να κατασκευάζουμε, να διαχειριζόμαστε τα έργα μας.  Όμως τώρα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να είμαστε «δυνατοί» και σε ήπιες δεξιότητες, οι οποίες θα μας επιτρέπουν να αγγίζουμε υψηλότερα επίπεδα συνειδητοποίησης του ποιοι είμαστε, υψηλότερα επίπεδα Συναισθηματικής Νοημοσύνης, δημιουργικότητας και αποτελεσματικής επικοινωνίας. Γιατί οι ήπιες δεξιότητες είναι αυτές που θα μας επιτρέψουν να συνεργαζόμαστε αρμονικά με τους συνανθρώπους μας, να μοιραζόμαστε και να αξιοποιούμε τη συλλογική γνώση. Έτσι μόνο μπορούμε να προσφέρουμε ιδέες με αξία, που συμβάλλουν στη δημιουργία μιας νέας, πιο δίκαιης και αειφορικής κοινωνίας.

Άρα…

Γίνετε Π-shaped!  Ναι! Χρειάζεται συνεχής, σκληρή δουλειά. Η ενοποίηση ικανοτήτων και γνώσεων, η διεπιστημονικότητα σε συνδυασμό με υψηλό επίπεδο ήπιων δεξιοτήτων, είναι ο μόνος τρόπος για να δημιουργηθούν δυνατές, ευέλικτες ομάδες, με ανθρώπους που είναι ηγέτες του εαυτού τους και μπορούν να λειτουργούν οριζόντια. Γιατί, όπως αποδεικνύεται πλέον, η οριζόντια προσέγγιση στις επιχειρήσεις είναι αυτή που φέρνει αποτελέσματα.

Να είστε λοιπόν πάντα δημιουργικά και αποτελεσματικά περίεργοι, με πολλά κότσια, αλλά και με πολλή ταπεινότητα. Έτσι μόνο μπορείτε να γίνετε λάτρεις της δια βίου μάθησης. Είναι ο μόνος τρόπος για να πάτε μπροστά και να είστε οι επιθυμητοί συνεργάτες, άξιοι εμπιστοσύνης!

 

Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT

 

Πηγές:

https://agileleanlife.com/t-shaped-skills-every-area-life

https://en.wikipedia.org/wiki/T-shaped_skills

Στίβεν Σλόμαν και Φίλιπ Φέρνμπαχ, 2017. Η Ψευδαίσθηση της Γνώσης. Εκδόσεις Ψυχογιός.

 

Photo by Ryan Riggins on Unsplash