Όταν τα Ελληνικά δεν είναι Αρκετά…
Ζούμε στην Ελλάδα. Είμαστε Έλληνες και μπορούμε να νιώθουμε περήφανοι για μια σειρά από πράγματα… την ιστορία μας, την πλούσια βιοποικιλότητά μας, τη φιλοξενία μας, την ελληνική διατροφή… και φυσικά τη γλώσσα μας.
Η Ελληνική Γλώσσα και ειδικά τα Αρχαία Ελληνικά θεωρούνται από πολλούς επιστήμονες ανά τον κόσμο ως η ανώτερη μορφή γλώσσας που έχει επινοήσει ποτέ το ανθρώπινο πνεύμα. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα η γλώσσα μας έχει εξελιχθεί με αποτέλεσμα σήμερα να μιλούμε τη Νέα Ελληνική, η οποία βέβαια έχει πολλές ομοιότητες με τα Αρχαία Ελληνικά. Άρα, αδιαμφισβήτητα η γλώσσα μας είναι σπουδαία.
Φτάνει όμως μόνο αυτό;
Ζούμε σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση μέσω του διαδικτύου έχει φέρει τα πάνω κάτω (δεν θεωρώ ότι η παγκοσμιοποίηση σε όλες τις περιπτώσεις είναι «κακή»). Είμαστε αναγκασμένοι να χρησιμοποιούμε την αγγλική γλώσσα σε πολλές εκφάνσεις της ζωής μας. Πραγματικά, βομβαρδιζόμαστε απ’ αυτήν μέσω των τραγουδιών, των ταινιών, των επιστημονικών και όχι μόνο βιβλίων, των άρθρων στα blogs, των κοινωνικών δικτύων. Και ένα είναι σίγουρο. Ότι πολλές φορές, αν δεν γνωρίζουμε και δεν χρησιμοποιούμε την αγγλική γλώσσα δεν μπορούμε να δουλέψουμε, να ταξιδέψουμε, να υπάρξουμε. Όποιος δεν ξέρει Αγγλικά θεωρείται ότι ζει πίσω από τον κόσμο. Είναι σαν ανάπηρος.
Η Δήμητρα «Κατακρεουργεί» την Ελληνική Γλώσσα… ή όχι;;;;;
Όταν έδωσα εξετάσεις για να πιστοποιηθώ ως Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, ξεκινώντας τη μικροδιδασκαλία μου έπρεπε να συστηθώ στους παρευρισκόμενους. Και είπα… «είμαι business coach και project manager…» Κατά την αξιολόγησή μου δέχθηκα μία και μόνο μία παρατήρηση η οποία είχε να κάνει με τη χρήση αυτών των δύο αγγλικών όρων τους οποίους σημειωτέων τους επεξήγησα κατά τη διάρκεια της εξέτασής μου.
Ομολογώ ότι δεν συμφώνησα με τους αξιολογητές. Και ο λόγος; Δεν υπάρχει καμία λέξη στα Ελληνικά που να εκφράζει ακριβώς τον όρο «Business Coach». Η ακριβής μετάφραση είναι «Επιχειρησιακός Προπονητής» και η πιο ελεύθερη «Σύμβουλος» που όμως κανένας από τους δύο προαναφερόμενους όρους δεν εκφράζει την έννοια του αγγλικού όρου «Business Coach». Επίσης ο τίτλος «Project Manager» έχει πλέον καθιερωθεί στην παγκόσμια βιβλιογραφία και χρησιμοποιείται ακόμα και από παιδιά 10 χρονών (η λέξη project βρίσκεται παντού… ακόμα και μέσα στα σχολεία!)
Στο πλαίσιο μιας εκπαίδευσης ενηλίκων που ολοκληρώθηκε πριν από μερικές μέρες και αφορούσε ομάδες ανέργων με τίτλο «Αναπτύξτε το Επαγγελματικό σας Brand» δέχθηκα κάποια σχόλια από έναν συμμετέχοντα φιλόλογο που αφορούσαν τη χρήση αγγλικών όρων ενώ θα έπρεπε να χρησιμοποιώ τους αντίστοιχους ελληνικούς γιατί είμαι Ελληνίδα και η Ελληνική Γλώσσα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε λέξεις. Εδώ θέλω να κάνω μία παρένθεση και να τονίσω ότι ΠΑΝΤΑ, για κάθε αγγλικό όρο που χρησιμοποιώ δίνω τον πλήρη ορισμό του στα Ελληνικά. Την Τρίτη φορά που μου έκανε «παρατήρηση» τον ρώτησα (μιας και ήταν και φιλόλογος…): «πες μου μία λέξη ή άντε και δύο που να μεταφράζουν ακριβώς τον όρο branding με βάση τον ορισμό που σας έδωσα.» Φυσικά δεν είχε να πει τίποτα γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει καμία.
Και τα Greeklish
Πρέπει να αποδεχτούμε ότι η αγγλική γλώσσα είναι μέσα στη ζωή μας. Στο διαδίκτυο όλες οι διευθύνσεις των websites-ιστοσελίδων είναι στα αγγλικά. Οι διευθύνσεις του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου-τα e-mails δηλαδή-πρέπει να είναι στα αγγλικά. Έτσι άλλωστε ξεκίνησαν και τα Greeklish, που παρεμπιπτόντως εμένα μου αρέσουν πολύ. Όταν πριν από 20 χρόνια έμπαινα στο Internet δεν μου επιτρεπόταν να χρησιμοποιώ ελληνικούς χαρακτήρες. Δεν αναγνωριζόταν από τις τότε εφαρμογές. Κι αυτό συνέβαινε για πολλά χρόνια με αποτέλεσμα να είμαι αναγκασμένη να χρησιμοποιώ Greeklish και γι’ αυτό δεν μ’ ενοχλούν καθόλου. Όμως ακόμα και σήμερα, οι bloggers θα με καταλάβουν, αν γράφετε ένα post-άρθρο και ο τίτλος του είναι στα Ελληνικά, τότε το permalink θα είναι και αυτό στα Ελληνικά με αποτέλεσμα αν πάτε να το κάνετε copy-paste για να το ποστάρετε στα social media-κοινωνικά δίκτυα, θα δείτε μπροστά σας κάτι τέτοιο: «http://www.epixeiro.gr/%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B7%CF%82/%CF%83%CF%8D%CE%B3%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/22742-%CF%84%CE%BF-%CF%86%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF-supernova-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%BD%CE%AD%CE%B1-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1».
Οπότε σ’ αυτές τις περιπτώσεις, και για να αναγνωρίζονται οι λέξεις-κλειδιά από το Google, θα πρέπει στο permalink να γράψεις τον τίτλο του post σε Greeklish!
Και με την Επιστήμη τι Γίνεται;
Αν δε, πάμε να εξετάσουμε τι συμβαίνει σε διάφορα επιστημονικά πεδία, όπως πχ. σ’ αυτό της Διοίκησης Επιχειρήσεων, τότε θα δούμε ότι στα Ελληνικά υπάρχει ελάχιστη βιβλιογραφία και άρα εξ’ ανάγκης μελετούμε αγγλικά βιβλία και αγγλικά επιστημονικά άρθρα στα οποία, λόγω της ταχύτατης εξέλιξης που βιώνουμε σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας, απαντάται ορολογία η οποία για να μεταφραστεί στα Ελληνικά χρειάζονται πολλές ελληνικές λέξεις.
Επίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, ανεξάρτητα από τη μητρική γλώσσα των επιστημόνων, χρησιμοποιούνται αγγλικοί όροι και οι άνθρωποι που ασχολούνται με το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο μπορούν και επικοινωνούν. Μιλούν την ίδια γλώσσα!!!
Να και ο Λεξιλογικός Δανεισμός
Όμως υπάρχει και μία άλλη επιστημονική διάσταση που οι γλωσσολόγοι την ξέρουν καλά! Όπως προείπα, η Ελληνική Γλώσσα έχει εξελιχθεί. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων δέχτηκε (αλλά και έδωσε ελληνικές λέξεις φυσικά σε άλλες γλώσσες) σε ξένες λέξεις οι οποίες «ελληνοποιήθηκαν» ή χρησιμοποιούνται αυτούσιες όπως πχ. τρακτέρ, γκολφ, κάμπινγκ. Αυτό το φαινόμενο επιστημονικά ονομάζεται «Λεξιλογικός Δανεισμός».
Μία «ξεχωριστή» περίπτωση είναι η λέξη «Marketing»-«Μάρκετινγκ» που πλέον και στην Ελληνική βιβλιογραφία απαντάται πολύ συχνά. Ξέρετε πώς είναι η Ελληνική λέξη που προτείνεται ως η βασική μετάφραση της λέξης «Marketing»; «Αγοραλογία»!!! Θα με καταλάβαινε κανείς αν χρησιμοποιούσα αυτή τη λέξη;
Υπάρχει και άλλη όψη του νομίσματος… όπως πάντα! Πολλές φορές, εμάς που χρησιμοποιούμε τη «μεικτή γλώσσα» μας κατηγορούν άδικα. Γιατί η λέξη «super» προέρχεται από την Ελληνική «υπέρ» και η λέξη «message» από «το μεσάζον».
Όλα είναι Θέμα Προσωπικής Έκφρασης
Όμως πέρα από τις γενικά αποδεκτές παραδοχές και τα λογικά επιχειρήματα που προαναφέρθηκαν, έχω να δηλώσω τα ακόλουθα, κι όχι για να δικαιολογηθώ ή να απολογηθώ, αλλά για να εκφράσω τη δική μου θέση, στάση, άποψη:
- Η ενοποίηση των γλωσσών: η λέξη που με αντιπροσωπεύει ως άνθρωπο είναι η «ενοποίηση»-«integration». Άλλωστε τα πάντα είναι Ένα… εμείς οι άνθρωποι τα διαχωρίζουμε.
- Η πηγαία έκφραση: πολλές φορές είτε γιατί έχω κάνει σπουδές σε αγγλικά πανεπιστήμια και ινστιτούτα, είτε γιατί διαβάζω/μελετώ πολύ ξένη βιβλιογραφία, είτε γιατί συνεργάζομαι στενά με ανθρώπους στο εξωτερικό, μου είναι πολύ πιο εύκολο, όταν μιλάω και όταν γράφω, όταν εκφράζομαι δηλαδή, να χρησιμοποιώ και πολλές αγγλικές λέξεις. Έτσι εκφράζομαι πηγαία και έτσι βγάζω τον εαυτό μου προς τα έξω. Έτσι «εκθέτω» τον εαυτό μου, αυτό που είμαι δηλαδή.
- Η ταχύτητα: λόγω του ότι είμαι «speed junky» (άντε τώρα πείτε μου πώς να το πω αυτό στα Ελληνικά ώστε να μπορεί να μεταφέρει την «αίσθηση» της λέξης ακριβώς) χρησιμοποιώντας αγγλικούς όρους και εκφράσεις κάνω οικονομία χρόνου (όταν μιλάω) και οικονομία χώρου (όταν γράφω). Εκφράζομαι πιο γρήγορα με έναν τρόπο που με αντιπροσωπεύει! Και για όποιον δεν καταλαβαίνει, εδώ είμαι για να εξηγώ. Αρκεί να με ρωτήσουν!
- Η Ελληνική Γλώσσα δεν τα έχει όλα: δανείζομαι αγγλικές λέξεις γιατί πολύ απλά η Ελληνική Γλώσσα δεν τις έχει. Έτσι ικανοποιώ τις επικοινωνιακές μου ανάγκες. Και η επικοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο από pure έκφραση!
- Η Επιστημονικότητα των όρων: πιο πάνω ανέφερα τη λέξη «Marketing». Μία άλλη μετάφραση που δίδεται σ’ αυτή τη λέξη (εκτός της «Αγοραλογίας») είναι «αρχές του εμπορεύεσθε, εμπορία». Όμως η λέξη «εμπορία» δεν αντικατοπτρίζει όλη την έννοια, όλη τη σημασία της λέξης «marketing». Έτσι, όταν μιλάω ή όταν γράφω, χρησιμοποιώντας λέξεις όπως management, entrepreneur, project, branding, που δεν μπορούν να μεταφραστούν στα Ελληνικά ακριβώς-η Ελληνική Γλώσσα δεν είναι πάντα περιεκτική- θεωρώ ότι είναι ο μόνος τρόπος να δώσω την πλήρη διάσταση αυτών των λέξεων. Έτσι νιώθω ότι σέβομαι τους όρους, έτσι λειτουργώ ως σωστός επιστήμονας.
- Η Ελληνική ταυτότητα: φυσικά και δεν πιστεύω ότι λειτουργώντας μ’ αυτόν τον τρόπο η Ελληνική Γλώσσα κινδυνεύει να χαθεί ή να αλλοιωθεί και άρα κινδυνεύω να χάσω την Ελληνική μου ταυτότητα! Ούτε πιστεύω ότι λειτουργώντας έτσι δεν σέβομαι τη μητρική μου γλώσσα.
- Η Διαφορετικότητα: Αυτό που πρεσβεύω είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε αρεστοί σε όλους, ούτε κατανοητοί. Είμαστε 7 δισ. άνθρωποι πάνω στη Γη. Είμαστε 10 εκ. Έλληνες σ’ αυτή τη χώρα. Δεν με ενδιαφέρει να με αποδεχτούν όλοι. Δεν είναι αυτό το ζητούμενό μου. Όσοι είναι σαν εμένα, όσοι σκέφτονται όπως εγώ, όσοι λειτουργούν όπως εγώ με καταλαβαίνουν και σ’ αυτούς απευθύνομαι. Η διαφορετικότητα είναι δικαίωμα όλων! Αλλά και το να διαφοροποιούμαστε είναι δικαίωμά μας. Αυτό είναι που μας κάνει ξεχωριστούς εμάς τους ανθρώπους.
- Το προσωπικό μου brand: δεν υποχρεώνω κανέναν να λειτουργήσει όπως εγώ. Η χρήση «μεικτής γλώσσας» όπως την αποκαλώ είναι μία πρακτική δική μου που με αντιπροσωπεύει. Αποτελεί μέρος από το brand μου και το brand story μου.
Και που Θέλω να Καταλήξω
Οι Έλληνες και η Ελλάδα δεν κινδυνεύουν από τη χρήση ξένων λέξεων ή ακόμα και από τη χρήση των greeklish. Κινδυνεύουν από άλλες πρακτικές που θεωρούνται αποδεκτές όπως η λαμογιά, η κλεψιά, η τεμπελιά, η έλλειψη αλληλεγγύης, η υποταγή στους ξένους δανειστές…
Γι’ αυτό
ας προσπαθήσουμε να βρούμε τον «καλό» μας εαυτό… δημοκρατικές αρχές, σεβασμός, δικαιοσύνη, Άνθρωπος (με Α κεφαλαίο)… Λέξεις Ελληνικές οι οποίες αντιπροσωπεύουν αξίες διαχρονικές. Γιατί μόνον αν τις «ξαναθυμηθούμε» (γιατί πολλοί από εμάς τις έχουμε ξεχάσει επηρεασμένοι από το Δυτικό Πολιτισμό και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα που προέρχονται από εκεί) δεν θα αφανιστούμε ως έθνος! Αλλιώς… και σωστά Ελληνικά να μιλάμε δεν μας σώζει τίποτα!!!
Δήμητρα Ζερβάκη, EMBA, PMP, TTT
Πηγές:
Λεξιλογικός δανεισμός και γλωσσική διδασκαλία
Η μαγεία της Ελληνικής Γλώσσας
Περισσότερες από 150.000 αγγλικές λέξεις με Ελληνική ρίζα
Ποια η σχέση αρχαίας και νέας Ελληνικής Γλώσσας; Ο κ. Μπαμπινιώτης απαντά…
