Η Ελλάδα μπορεί να γίνει το hot-spot της Ανθρώπινης (Βιο)-Ποικιλότητας
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς τι σχέση μπορεί να έχει η φυτική ποικιλότητα με την ανθρώπινη ποικιλότητα της Ελλάδας. Μπορούμε άραγε να μάθουμε κάτι από το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε;
Τι είναι Biodiversity “hot-spot”
Πριν ξεκινήσω να αραδιάζω τις σκέψεις μου και τις απόψεις μου θεωρώ ότι θα πρέπει πρώτα να σας δώσω τον ορισμό του Biodiversity “Hot-spot”-“Θερμό σημείο” Βιοποικιλότητας.
Ένα λοιπόν “hot-spot” βιοποικιλότητας είναι μία βιογεωγραφική περιοχή που αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική δεξαμενή βιοποικιλότητας η οποία όμως απειλείται με εξαφάνιση, με καταστροφή.
Η Ελληνική Φυτική (Βιο)-Ποικιλότητα
Η Ελλάδα είναι ένα biodiversity “hot-spot” (“θερμό σημείο” βιοποικιλότητα), ένας τόπος που φιλοξενεί περίπου το 45-50% της φυτικής ποικιλότητας της Ευρώπης και περίπου το 80% της Βαλκανικής Χερσονήσου. Σ’ αυτόν τον τόπο υπάρχουν πάνω από 6.500 αυτοφυή φυτικά είδη εκ των οποίων το 7-10% είναι ενδημικά-φύονται δηλαδή μόνο στην Ελλάδα και πουθενά αλλού στον κόσμο. Κανένα άλλο μέρος της Ευρώπης και της Μεσογείου δεν επιδεικνύει τόσο υψηλό ενδημισμό σε σχέση με την έκτασή του. Η Ελλάδα αν και μικρή αποτελεί το μεγαλύτερο ζωντανό μουσείο φυτών στην Ευρώπη.
Και γιατί συμβαίνει αυτό;
Εκτός της ιδιαίτερης γεωμορφολογίας της και τους ποικίλους κλιματικούς της τύπους υπάρχει και ένας ακόμα λόγος… ο πιο σημαντικός που αφορά τη θέση της Ελλάδας. Η θέση της Ελλάδας είναι τέτοια που την καθιστά ένα σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Ένα σταυροδρόμι Ανατολής-Δύσης όπου εισέρχονται πολλά στοιχεία από γειτονικές χώρες και ενοποιούνται οδηγώντας στην ανάπτυξη δυνάμεων που καθιστούν εφικτή την ύπαρξη τόσων πολλών διαφορετικών, μοναδικών, ενδημικών αυτοφυών φυτικών ειδών. Είναι ο τόπος όπου δημιουργείται ένα μοναδικό “μείγμα” δημιουργικής διαφορετικότητας που προκύπτει μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες. Η φύση όμως βρίσκει τρόπο να ισορροπήσει αυτές τις πολύπλοκες και διαφορετικές επιρροές Ανατολής-Δύσης καθιστώντας την Ελλάδα μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Ανθρώπινη (Βιο)-Ποικιλότητα
Όμως το ίδιο δεν συμβαίνει άλλωστε και σε ανθρώπινο επίπεδο;
Κάποιοι, εμάς τους Έλληνες μας αποκαλούν τουρκόσπορους, άλλοι πάλι Βούλγαρους. Άλλοι μας λένε Δυτικούς. Τι είμαστε στα αλήθεια;
Πολύ απλά είμαστε Μοναδικοί!
Δεχθήκαμε και συνεχώς δεχόμαστε λόγω θέσης επιρροές από Ανατολή και Δύση. Δημιουργούμε ένα μοναδικό μείγμα ποιοτικών χαρακτηριστικών που μας καθιστούν «περίεργους», «αντάρτες» και που δεν μας επιτρέπει να πάρουμε μία «ξεκάθαρη» θέση με ποιους είμαστε. Φαινόμαστε σαν να παρασυρόμαστε εύκολα. Σαν να μην έχουμε ταυτότητα. Ψάχνουμε συνεχώς να την βρούμε.
Όμως τελικά αναρωτιέμαι… πρέπει να ανήκουμε κάπου;
Η δική μου απάντηση είναι ΟΧΙ!
Όπως υφίσταται πλούσια βιοποικιλότητα σε επίπεδο χλωρίδας (και πανίδας), έτσι υφίσταται και μία πλούσια βιοποικιλότητα σε επίπεδο ανθρώπων.
Όπως η Ελλάδα είναι ένα “hot-spot” φυτικής ποικιλότητας είναι και ένα “hot-spot” ανθρώπινης ποικιλότητας.
Όπως έχουμε ένα μεγάλο αριθμό ενδημικών φυτών με πολλαπλές ευεργετικές ιδιότητες έτσι έχουμε κι έναν μεγάλο αριθμό «ενδημικών» ανθρώπων με καταπληκτικά soft & hard skills!
Ας Μιμηθούμε τη Φύση
Ας αποδεχτούμε την μοναδικότητά μας όχι όμως ξεκινώντας από μία ανούσια εγωιστική βάση. Η φύση δεν γνωρίζει από εγωισμούς. Γνωρίζει μόνο την ισορροπία. Ας μιμηθούμε τη φύση μέσα στην οποία υπάρχουμε και ας προσπαθήσουμε να την αξιοποιήσουμε προς όφελός μας. Το να προσπαθούμε να μιμηθούμε το Δυτικό ή Ανατολικό τρόπο ζωής, δράσης, ύπαρξης δεν μας έβγαλε πουθενά μέχρι τώρα. Ίσα ίσα αυτή η στάση μας έφερε και μας φέρνει πολλά δεινά.
Έχουμε ήδη το δικό μας τρόπο, τον Ελληνικό τρόπο (και δεν εννοώ φυσικά τα αρνητικά μας που τα χρησιμοποιούν οι ξένοι για να μας μειώνουν συνεχώς!) Έχουμε το δικό μας μοναδικό τρόπο που βασίζεται στην πλούσια ανθρώπινη ποικιλότητα και θα πρέπει επιτέλους να τον αξιοποιήσουμε όπως του πρέπει. Παραδείγματα αξιοποίησης από το παρελθόν έχουμε μπόλικα με βάση τα ιστορικά στοιχεία… πχ Αρχαία Ελλάδα. Όμως είναι καιρός να σταματήσουμε να ζούμε στο παρελθόν και με το παρελθόν. Είναι καιρός να δημιουργήσουμε μία νέα ιστορία, ένα νέο Ελληνικό Brand που θα αποτελεί ένα νέο κοινωνικό-οικονομικό-πολιτιστικό “hot-spot” σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τότε μόνο μπορούμε να βρούμε την χαμένη μας αξιοπρέπεια, τότε μόνο θα μπορούμε να συνεργαζόμαστε αρμονικά μεταξύ μας αλλά και με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Τότε μόνο θα είμαστε σε θέση να μην σκύβουμε το κεφάλι αλλά να παρέχουμε ποιοτικές ιδέες, υπηρεσίες και προϊόντα σε όλο τον κόσμο που θα οδηγήσουν στη διαμόρφωση μιας νέας, αειφόρου ζωής.
Η Αξιοποίηση της Βιοποικιλότητας
Η Γραμματεία της Επιτροπής Απειλούμενων Φυτών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) δηλώνει ότι η φυτική ποικιλότητα της Ελλάδας αποτελεί έναν θησαυρό παγκόσμιας σημασίας. Η διατήρησή της θα ωφελήσει τις μελλοντικές γενιές όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και όλου του κόσμου.
Τα τελευταία χρόνια όντως γίνονται μεγάλες και αξιόλογες προσπάθειες διατήρησης και προστασίας του φυτικού αυτού πλούτου. Όμως η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να αξιοποιήσει τη φυτικής της ποικιλότητα σε αντίθεση με πολλούς ξένους επιστήμονες αλλά και ξένες εταιρείες οι οποίες την έχουν μελετήσει αλλά και «εκμεταλλευτεί».
Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει και με την πλούσια Ελληνική ανθρώπινη ποικιλότητα;
Μήπως ήρθε η ώρα να αξιοποιήσουμε όλους τους πόρους μας προς όφελός μας;
Μήπως ήρθε ο καιρός που θα πρέπει όλοι μας να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας και να δημιουργήσουμε μία νέα Ελλάδα χρησιμοποιώντας ως οδηγό το πώς λειτουργεί και υπάρχει η Φύση μέσα στην οποία ζούμε;
Μήπως είναι καιρός πια να βροντοφωνάξουμε ότι είμαστε ένα ανθρώπινο biodiversity “hot-spot” και ότι θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να μην εξαφανιστούμε;
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT
Πηγές:
Maloupa E. & Krigas N. (2007). The “Odyssey” of Greek plants: a call for repatriating well documented important plant species of Greece from European botanic gardens to the Balkan Botanic Garden of Kroussia. Proceedings of the 5th Scientific Congress of PLANTA EUROPA, Roumania
Photo credit: gwen / Foter / CC BY-NC-ND