Κάντε Business σαν να Παίζετε Κιθάρα!
Σε πολλά άρθρα, βιβλία, συζητήσεις ακούγεται η έκφραση: «Δες τις business σαν ένα παιχνίδι». Και ομολογώ ότι το έλεγα κι εγώ πολύ συχνά αυτό! Μέχρι που «συναντήθηκα» με το Gamification και εκεί «αναγκάστηκα» να ψάξω λίγο περισσότερο το θέμα «παιχνίδι».
Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Και στον γραμμικό κόσμο που ζούμε η αρχή σε τέτοιες περιπτώσεις έχει να κάνει με την ορολογία. Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση θα ξεκινήσω από την αγγλική ορολογία. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη με τις λέξεις “Game” & “Play”.
Τι είναι Game και Play
Ο Hohan Huizinga στο βιβλίο του Homo Ludens το οποίο γράφτηκε το 1938 δηλώνει ότι το “Play” είναι μία ιδέα, άποψη, αντίληψη (concept), μια εγγενής κατάσταση του ανθρώπου. Είναι μια δραστηριότητα στην οποία συμμετέχει κανείς ελεύθερα και η οποία τοποθετείται έξω από την «κανονική» (ordinary) ζωή και δεν αφορά κάτι «σοβαρό» (serious). Ταυτόχρονα είναι και μία κατάσταση η οποία απορροφά τον συμμετέχοντα απόλυτα και έντονα. Είναι μία δραστηριότητα που δεν συνδέεται με το «υλικό ενδιαφέρον» και μέσα από την οποία δεν υπάρχει κέρδος (profit-οικονομική διάσταση). Εξελίσσεται μέσα στα δικά της όρια, σε σχέση με το χρόνο και το χώρο και διέπεται από τάξη/σειρά (order). Προωθεί τη δημιουργία και ανάπτυξη ομάδων (κοινωνική διάσταση) που τείνουν να νιώσουν ότι βιώνουν κάτι «μυστικό» έξω από το συνηθισμένο κόσμο πολλές φορές μέσω πραγματικής ή μεταμορφωτικής μεταμφίεσης.
Ο Roger Caillois μέσα από το βιβλίο του «Man, Play and Games” (1961) έρχεται να δώσει μία άλλη διάσταση στη λέξη “Play” διαχωρίζοντάς την από το “Game”. Χρησιμοποιεί τους όρους Ludus & Paidia. Στον όρο “Ludus” αντιστοιχεί το “Game” με την έννοια της δομημένης δραστηριότητας με κατηγορηματικούς κανόνες, ανταγωνισμό και την κατάσταση της νίκης. Στον όρο “Paidia” αντιστοιχίζει το “Playfulness” με την έννοια της αυθόρμητης και μη δομημένης δραστηριότητας όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η ελεύθερη έκφραση και ο αυτοσχεδιασμός.
Στα ελληνικά δεν υπάρχει ακριβής λέξη για να εξηγήσουμε το “Play”. Και δεν λέω να μεταφράσουμε γιατί το “Play” είναι ιδέα, άποψη, στάση (concept). Στα λεξικά μεταφράζεται ως «παίζω». Όμως δεν αντικατοπτρίζει αυτή η μετάφραση την πραγματική διάσταση αυτής της λέξης. Ενώ για το “Game” υπάρχει ακριβής μετάφραση: «παιχνίδι».
Το “Game” όμως αποτελεί μία διάσταση του πολυδιάστατου “Play” θα μπορούσα να πω. Το “Game” ανήκει στο γραμμικό μας κόσμο και «μιλάει» στο νου. Ενώ το “Play” ανήκει στον κβαντικό κόσμο και «μιλάει» περισσότερο στην καρδιά, την αίσθηση, τη διαίσθηση, τη ροή.
Στην «πραγματική» ζωή, όπως την αντιλαμβανόμαστε, ο καθένας με τον τρόπο του, τείνουμε να στήνουμε και να παίζουμε Games. Άλλωστε δεν λέμε ότι η ζωή είναι ένα παιχνίδι; Life is a Game!
Το Ποδόσφαιρο και η Κιθάρα
Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί δεν λέμε “Life is a Play”; Γιατί πολύ απλά είμαστε προγραμματισμένοι να παίζουμε με κανόνες, να ανταγωνιζόμαστε ο ένας τον άλλον με απώτερο στόχο τη νίκη, την επιτυχία! Πού βρίσκεται όμως η δημιουργικότητα εδώ;
Δημιουργικότητα, έμπνευση, νέες ιδέες προκύπτουν μόνο σε κατάσταση “Play” γιατί εκεί υπάρχει ο αυθορμητισμός, εκεί υπάρχει η ελεύθερη έκφραση!
Σκεφτείτε τη διαφορά ενός παιχνιδιού ποδοσφαίρου, ενός “Game” δηλαδή με το “Play” ενός μουσικού συγκροτήματος.
Στην πρώτη περίπτωση (game ποδοσφαίρου) έχουμε μία κατάσταση όπου υφίσταται ανταγωνισμός, και όχι μόνο μεταξύ των παιχτών των διαφορετικών ομάδων αλλά και μεταξύ εκείνων της ίδιας ομάδας. Υφίστανται πολύ συγκεκριμένοι κανόνες που αν παραβιαστούν υπάρχουν τιμωρίες και φυσικά ο μόνος στόχος είναι η νίκη. Ναι, οι παίχτες, σε ατομικό ή και κάποιες φορές σε συλλογικό επίπεδο μπορεί να ευχαριστιούνται το παιχνίδι, να διασκεδάζουν, όμως ο ανταγωνισμός και η νίκη είναι πάνω από την ευχαρίστηση ή/και τη διασκέδαση.
Ας πάρουμε τη δεύτερη περίπτωση (“Play” μουσικού συγκροτήματος). Εκεί η «παίκτες» δημιουργούν μέσα σε μία κατάσταση η οποία δεν είναι δομημένη, δεν έχει αυστηρούς κανόνες (εκτός από αυτόν του αλληλοσεβασμού που δεν θα τον ονόμαζα κανόνα), λειτουργούν αυθόρμητα, αυτοσχεδιάζουν και πάνω απ’ όλα εκφράζουν ελεύθερα αυτό που έχουν μέσα τους με την μορφή μουσικής. Βλέπετε την τεράστια διαφορά που υφίσταται;
Η Δημιουργική, μη Ανταγωνιστική Επιχειρηματικότητα
Δεν λέμε ποτέ “I’ m gaming guitar”! Λέμε όμως “I’ m playing guitar”.
Κατά τον ίδιο τρόπο αν αρχίσουμε να λέμε «I’ m playing business” ως αποτέλεσμα συνειδητής βιωματικής πράξης τότε η επιχειρηματικότητα θα πάρει μία άλλη μορφή, θα είναι playful, θα είναι πηγαία και αυθόρμητη. Γεμάτη από νέες ιδέες, χωρίς την γνωστή σε όλους μας «ανταγωνιστικότητα» που προωθείται τόσο πολύ στις μέρες μας. Και θα είναι full of Fun!!!
Ακόμα να σας πω την αλήθεια δεν έχω βρει έναν όρο που θα αντιπροσώπευε αυτό που νιώθω όταν βιώνω αυτήν την «επιχειρηματικότητα» που μόλις ανέφερα. Πάντως το σίγουρο είναι ότι τέτοιου είδους «επιχειρηματικότητα» θα είναι μία μορφή τέχνης η οποία θα συμβάλλει ενεργά και σημαντικά στην αλλαγή του “Game of life” οδηγώντας σε μία “Playful life”.
Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να πάμε ένα βήμα παρακάτω. Να αυτό-εξελιχθούμε και να εξελίξουμε τον τρόπο που ζούμε, που υπάρχουμε ως κοινωνία.
Ο Muhammad Yunus (Nobel Peace Prize winner and microfinance pioneer) είπε: “όταν ζούσαμε στα σπήλαια, όλοι ήμασταν αυτοαπασχολούμενοι (entrepreneurs)…Βρίσκαμε μόνοι μας την τροφή μας. Έτσι ξεκίνησε η ανθρώπινη ιστορία. Όταν αναπτύχθηκε ο πολιτισμός αυτό το ξεχάσαμε. Μας έβαλαν μία σφραγίδα που έλεγε «εργασία». Ξεχάσαμε ότι ήμασταν entrepreneurs”.
Και θα συμπληρώσω…
Η «εργασία» είναι άμεσα συνδεδεμένη με το Game, ενώ το να είσαι entrepreneur είναι εξ ορισμού άμεσα συνδεδεμένο με το Play! Είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη συνεργασία και όχι με τον ανταγωνισμό και τη νίκη!
Ας ανέβουμε ένα σκαλί λοιπόν κοιτώντας όμως προς τα πίσω. Ας μετατρέψουμε το game σε play, όπως έκαναν και οι πρόγονοί μας ζώντας στα σπήλαια…
Γιατί πρώτα υπήρχε το “Play” και μετά ο «πολιτισμένος» άνθρωπος το έκανε “Game”! Ας γυρίσουμε στη φύση μας έχοντας όμως και όλα τα εφόδια που προκύπτουν από την εξέλιξή μας! Και ως εργαλεία όπου και όταν χρειάζεται, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα game elements, το game thinking και το game design. Όμως αυτά είναι «εργαλεία»! Δεν είναι η ίδια η ζωή!
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP, TTT