Μπορούμε να Αλλάξουμε τον Κόσμο; Η Περίπτωση της Οικογιορτής της Θεσσαλονίκης

Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο; Μία ερώτηση που τίθεται από πολλούς ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Νομίζω όμως ότι τα τελευταία χρόνια τίθεται ακόμα πιο έντονα γιατί πολύ απλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα και ο πλανήτης Γη είναι πολύπλοκα και απειλούν πλέον την ίδια μας την ύπαρξη.

Αυτό που αναρωτιέμαι συνέχεια (και φυσικά δεν είμαι η μόνη… ευτυχώς) είναι πώς γίνεται το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού που κατέχει τόσο πλούτο όσο κατέχει το υπόλοιπο 99% σύμφωνα με στοιχεία της Oxfam να υποδουλώνει τα σχεδόν 7 δισεκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόν τον πλανήτη. Πώς γίνεται 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι να υποκύπτουν στο φόβο, στη φτώχεια, στην πείνα, σε νόμους που περιορίζουν την ελευθερία, σε συμφέροντα που καταστρέφουν το περιβάλλον και μολύνουν το αέρα που αναπνέουμε. Είμαστε τόσοι πολλοί και όμως η αντίστασή μας είναι πολύ μικρή.

Ομολογώ ότι όλη αυτή η κατάσταση με θυμώνει… δημιουργικά. Με ωθεί να δρω με ό,τι δυνάμεις έχω στα χέρια μου ώστε να συμβάλλω στην ανατροπή της. Και επειδή είμαι πολύ «μικρή» σε σχέση με τα προβλήματα που υφίστανται και έχω να μάθω ακόμα πολλά… προσπαθώ να βρίσκω ομάδες, ανθρώπους, εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο και έχουν να πουν κάτι διαφορετικό, που θέτουν την ίδια ερώτηση που θέτω κι εγώ, που κάνουν αγώνα να αλλάξει αυτή η κατάσταση ώστε να εμπνευστώ από αυτούς, ώστε να «ενωθώ» με αυτούς για να ενδυναμωθεί η προσπάθεια όλων μας.

Όμως ομολογώ και ότι «θυμώνω» (και πάλι δημιουργικά!) και με πολλούς ανθρώπους της «άλλης» πλευράς, της εναλλακτικής πλευράς (αν θα διαβάσετε όλο το άρθρο θα καταλάβετε το γιατί.)

Δεν είναι λίγοι δυστυχώς οι άνθρωποι που όταν τους θέτω αυτή την ερώτηση (πώς ανέχονται τα 7 δισεκατομμύρια το 1%) μου απαντούν με ένα «δε βαριέσαι… εμείς να είμαστε καλά… εσύ θα λύσεις προβλήματα που δεν μπορούν να τα λύσουν τα κράτη, οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί ή άλλες ομάδες». Όμως αυτό που έχω να απαντήσω είναι ότι πλέον υπάρχουν πολλοί άνθρωποι και ομάδες ανά τον κόσμο και φυσικά και στην Ελλάδα που πραγματικά έχουν καινοτόμες ιδέες και υλοποιούν καινοτόμα projects τα οποία αντιτίθενται σε ό,τι προσπαθεί να κάνει η παγκόσμια ελίτ. Γιατί πολύ απλά οι άνθρωποι που ανήκουν σ’ αυτήν την ελίτ είναι αυτοί που κρύβονται πίσω από τα κράτη, τις κυβερνήσεις, τους πολιτικούς, τους νόμους. Άρα πώς ζητάμε να μας δώσουν λύσεις αυτοί που προκαλούν τα προβλήματα;

Η συμμετοχή μου σε μία συνάντηση της ομάδας υλοποίησης της 5^ης Οικολογικής Γιορτής στη Θεσσαλονίκη

Στο πλαίσιο λοιπόν του να κάνω ό,τι μπορώ για να αλλάξει ο κόσμος δέχθηκα να παραβρεθώ σε μία συνάντηση των συμμετεχόντων-εκθετών της Γιορτής Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας της Θεσσαλονίκης που έλαβε χώρα από 10-13 Σεπτεμβρίου στο πάρκο της Ν. Ελβετίας. Πρόκειται για μία Γιορτή που στηρίζεται στο θεσμό των Πανελλαδικών Γιορτών Οικολογικής Γεωργίας και Χειροτεχνίας και ξεκίνησε να λειτουργεί το 2011. Παραγωγοί, μεταποιητές και χειροτέχνες από όλη την Ελλάδα βρίσκονται όλοι μαζί σε έναν χώρο όπου εκθέτουν τα προϊόντα τους, τις εναλλακτικές τους ιδέες και μεταφέρουν γνώση τόσο στους υπόλοιπους συμμετέχοντες-εκθέτες όσο και στους ανθρώπους που επισκέπτονται τα σταντ τους. Πρόκειται για μία δομή που βασίζεται στην αυτο-οργάνωση, στις οριζόντια δομημένες ομάδες, στην αλληλεγγύη, στο εμπόριο χωρίς μεσάζοντες και που προωθεί την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, τα τοπικά παραγόμενα προϊόντα, τους μικρούς παραγωγούς, τις συνέργειες, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, τις δίκαιες τιμές και φυσικά την προστασία του πλανήτη και των ανθρώπων.

Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν έχουν εντοπίσει πολλά προβλήματα σε όλη την αλυσίδα αξίας της παραγωγής των προϊόντων τους. Αντιμετωπίζουν θέματα επιβίωσης , βλέπουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα τόσο τη δική τους όσο και όλων των ανθρώπων τα οποία διογκώνονται συνεχώς, βλέπουν το «σύστημα» να αγριεύει και θέλουν αυτή η «Οικογιορτή», αυτό το εγχείρημα, να ενδυναμωθεί και να μετεξελιχθεί σε μία δομή η οποία θα έχει τη δύναμη να επηρεάζει αποφάσεις που λαμβάνονται σε πολιτικό επίπεδο ενώ παράλληλα θα ενημερώνει και θα ευαισθητοποιεί το ευρύ κοινό σε θέματα που αφορούν την αειφορία πιο αποτελεσματικά. Θέλουν να γίνει ένα δυνατό «όπλο» ενάντια στην οικονομικο-κοινωνικό-πολιτιστική διάβρωση που βιώνουμε.

Γι’ αυτό κάποιοι μου πρότειναν να παραβρεθώ πιστεύοντας ότι μέσα από τις γνώσεις μου και την εμπειρία μου θα μπορούσα να συμβάλλω στο να αποκτήσει η «Οικογιορτή» πιο δυνατή φωνή μέσω μίας καλύτερης οργάνωσης και διαχείρισης των πόρων της.

Μπορώ να πω ότι στο δρόμο καθώς κατευθυνόμουν στο πάρκο της Ν. Ελβετίας δύο βασικά συναισθήματα με διακατείχαν.

Το ένα ήταν χαρά διότι θα μπορούσα να συμβάλλω με τις επαγγελματικές μου γνώσεις, τις εμπειρίες μου αλλά και με το όραμά μου και τις ιδέες μου στην ενδυνάμωση αυτής της προσπάθειας ενώ παράλληλα θα βρισκόμουν με ανθρώπους που σκέπτονται με παρόμοιο τρόπο με μένα, με έναν πιο εναλλακτικό τρόπο, ο οποίος αντιτίθεται στις προσταγές της παγκόσμιας ελίτ.

Το δεύτερο συναίσθημα ήταν ένα μίγμα απογοήτευσης και θυμού. Ξέρετε… αυτό που νιώθεις όταν τρως κάτι πικρό ενώ πίστευες ότι θα ήταν γλυκό… Και ο λόγος; Αυτό που έχω βιώσει από τη συμμετοχή μου (επίσημη ή ανεπίσημη) σε ανάλογες εναλλακτικές ομάδες-δομές, αυτό που έχω εισπράξει, είναι αρκετά απογοητευτικό. Υπάρχουν πολλές καλές και καινοτόμες ιδέες που μπορούν να συμβάλλουν στην αλλαγή όμως χάνονται, δεν υλοποιούνται, γιατί αρκετά άτομα που συμμετέχουν σε τέτοιες προσπάθειες αντί να προσπαθούνε να βρούνε τα κοινά τους σημεία και αντί να αποδεχθούν ότι χρειάζεται να κάνουν και οι ίδιοι τομές στον τρόπο που σκέφτονται και πράττουν-για παράδειγμα να κάνουν χρήση των εργαλείων και των καλών πρακτικών του ««« «επιχειρείν» » » » (ναι, το βάζω σε πολλά εισαγωγικά για ευνόητους λόγους)-χάνονται σε ατέρμονες συζητήσεις ως επί το πλείστον θεωρητικές και ιδεολογικές, αρνούμενοι έστω να σκεφτούν ότι πχ. τα business εργαλεία είναι ουδέτερα και ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και με εναλλακτικό τρόπο. Το αποτέλεσμα είναι να μην προχωρούν σε applied ουσιαστικές λύσεις άμεσα και αποτελεσματικά. Και είναι κρίμα… (βέβαια παρ’ όλο που υφίσταται αυτό το δεύτερο συναίσθημα καθημερινά μέσα μου δεν είναι ικανό να μου ανακόψει τη χαρά… γι’ αυτό άλλωστε και συνεχίζω να προσπαθώ… είμαι αισιόδοξη!!!)

Δηλώνω συνεχώς ότι είμαι ένας applied-oriented speed junky άνθρωπος που προσπαθεί με κάθε τρόπο να μεταφέρει στον εναλλακτικό χώρο κάποια επιστημονικά εργαλεία τα οποία αν χρησιμοποιηθούν αειφορικά τότε μπορούν να βοηθήσουν όλους αυτούς τους ανθρώπους να χτίσουν δομές με διάρκεια οι οποίες πραγματικά μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να επιφέρουν θετικές αλλαγές σ’ αυτό το απάνθρωπο σύστημα μέσα στο οποίο ζούμε. Και υπάρχουν παραδείγματα από όλο τον κόσμο που μας το αποδεικνύουν αυτό. Ο Γάλλος κοινωνικός επιχειρηματίας Guil­laume Bapst ο οποίος άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα επιλέγουν τρόφιμα και πλέον η ομάδα στην οποία συμμετέχει έχει τη δύναμη να επηρεάζει πολιτικές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο κοινωνικός επιχειρηματίας Kurt Holle από το Περού που εισήγαγε μία νέα προσέγγιση του οικοτουρισμού εκφράζοντας τη θεώρησή του για τη ζωή η οποία στηρίζεται στον προσδιορισμό του πλούτου βάσει του χρόνου και της γαλήνης του νου και της φύσης. Υπάρχουν πολλές κοινωνικές επιχειρήσεις και ΜΚΟ στην Ελλάδα που πραγματικά, ειδικά τα τελευταία χρόνια της κρίσης, έχουν δουλέψει και έχουν συμβάλλει στην αλλαγή της νοοτροπίας πολλών ανθρώπων και έχουν βοηθήσει στο να προωθεί η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, η αλληλεγγύη, οι Αυτοδιαχειριζόμενοι Κοινωνικοί Χώροι (εξωθεσμικοί ή/και οι έχοντες νομική μορφή). Μπορείτε να ενημερωθείτε για όλες αυτές τις νέες προσπάθειες μέσω του συνδέσμου του «enallaktikos.gr» διότι δεν θέλω να αναφερθώ σε συγκεκριμένες για να μην θεωρηθεί ότι κάνω διαφήμιση. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν κινήματα, συνεταιρισμοί και εταιρείες που λειτουργούν οριζόντια, χωρίς αφεντικά και κάνουν τομές σε δομές που μας υποτάσσουν.

Άρα η αλλαγή είναι εφικτή… όμως πώς;

Ναι, η αλλαγή είναι εφικτή, με μικρά αλλά σταθερά βήματα και μέσα από την ενοποίηση όλων των επί μέρους μικρών αλλαγών που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο. Είναι εφικτή μόνον όμως όταν όλοι μας συνειδητοποιήσουμε ότι η μοίρα μας είναι κοινή!

Πρέπει να καταλάβουμε ότι πρέπει όλοι μας να είμαστε πιο ανοικτοί σε νέες προτάσεις-ιδέες (να διώξουμε τις παρωπίδες γιατί δεν σημαίνει ότι όταν είμαστε εναλλακτικοί δεν έχουμε και παρωπίδες), ότι πρέπει να γίνουμε άνθρωποι της πράξης και να μην μένουμε στη θεωρία και ότι πρέπει επιτέλους να δράσουμε άμεσα μέσα από οριζόντιες ομάδες όπου ο καθένας που συμμετέχει θα είναι πλήρως υπεύθυνος και συνειδητός.

Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε αυτο-διαχειριζόμενες δομές που θα προάγουν την αλληλεγγύη, την ισονομία, τη διατροφική ασφάλεια και την ασφάλεια τροφίμων, τις δίκαιες τιμές, την αειφορία. Έτσι μόνο θα μπορέσουν αυτές οι δομές να έχουν διάρκεια και να μην αποτελούν μόνο γιορτές που διαρκούν τρεις (3) μέρες και μετά ο καθένας πάει σπίτι του και προσπαθεί μόνος του να αλλάξει τον κόσμο. Αυτό το μοντέλο έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι αποτελεσματικό.

Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να χτίσουμε ένα νέο «αντι-σύστημα» (όπως είπε και ένας από τους συμμετέχοντες της Οικογιορτής… εγώ το λέω «μη-σύστημα») το οποίο θα είναι δίκαιο, θα σέβεται την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας.

Ναι, συμφωνώ με πολλούς από τους συμμετέχοντες της Οικογιορτής ότι το σύστημα πιστοποίησης των προϊόντων «μπάζει» από πολλές μεριές και προωθεί συγκεκριμένα συμφέροντα. Όμως τι κάνουμε για να το αλλάξουμε; Τι αντιπροτείνουμε; Καθίσαμε ποτέ σοβαρά να συζητήσουμε για να στήσουμε ένα δικό μας «αντι-σύστημα» πιστοποίησης; ΟΧΙ!!!!!!! Κι αυτό είναι το πρόβλημα. Αυτό εννοώ ότι πρέπει να περάσουμε στην πράξη! Βαρέθηκα τα λόγια, την αντίδραση για την αντίδραση χωρίς αντιπροτάσεις καλά δομημένες οι οποίες θα αντικαταστήσουν το παλιό!

Γι’ αυτό απαιτείται άμεση και αποτελεσματική δράση έχοντας στο μυαλό μας ότι πρέπει να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα, αφήνοντας στην άκρη μικρο-διαφορές και σταματώντας να λέμε τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει. Past is dust όπως λέει και ο Stefano D’ Anna. Το θέμα είναι τι κάνουμε σήμερα, τώρα.

Η μεγάλη εικόνα της συνάντησης

Μέσα σε ένα πολύ όμορφο περιβάλλον, κάτω από μεγάλα πεύκα κάναμε έναν κύκλο όλοι μαζί-είμασταν πάνω από 40 άτομα.

Απ’ αυτά τα άτομα ακούστηκε η φωνή μόνον των 15 και για να είμαι δίκαιη μόνο 5 άτομα μίλησαν περισσότερο και εξέφρασαν την άποψή τους ανοικτά. Οι υπόλοιποι άκουγαν… «αγόραζαν» όπως έλεγε και η γιαγιά μου… αν και η μη συμμετοχή σε μία συζήτηση έχει και άλλες αναγνώσεις…

Κάποια λίγα (ευτυχώς για μένα… πλάκα κάνω) άτομα ήταν αρκετά δύσπιστα ως προς το άτομό μου. Ήταν σαν να έλεγαν… εσύ ένα άτομο που πιστεύει τόσο πολύ στην επιστήμη και στα business εργαλεία, που μιλάς για αυτο-πειθαρχία και ανάληψη προσωπικής ευθύνης αλλά μπερδεύεις και τις οριζόντιες ομάδες μέσα σ’ όλα αυτά τι θες εδώ… δεν έχεις και τόσο πολύ σχέση με τις εναλλακτικές προσεγγίσεις και την αυτο-διαχειριζόμενη Οικογιορτή. Λογική αντίδραση και αποδεκτή. Δεν με γνώριζαν και μάλιστα πολλοί δεν είχαν ενημερωθεί ότι είχα προσκληθεί εκεί. Δεν πήγα ακάλεστη!!! Όμως το «παράλογο» είναι ότι πολλά άτομα του εναλλακτικού χώρου, ενώ θα περίμενε κανείς να είναι πιο «ανοικτά» στο διαφορετικό, τελικά συμβαίνει το αντίθετο (ήταν κάτι που περίμενα.) Κολλούν στις ταμπέλες και στις λέξεις (που είναι ουδέτερες) και δεν βλέπουν την ουσία. Και φυσικά πολλές φορές δεν μπαίνουν καν στον κόπο να ψάξουν λίγο παραπάνω για αυτόν που έχουν απέναντί τους, να δουν τι καπνό φουμάρει. Η άρνηση χωρίς ουσιαστικό λόγο και χωρίς την απόκτηση της απαραίτητης γνώσης έχει ρημάξει τον εναλλακτικό χώρο. Και είναι κρίμα…

Το θετικό που αποκόμισα είναι ότι αρκετά άτομα έχουν πραγματικά καινοτόμες ιδέες και θέληση να τις πραγματοποιήσουν. Άλλωστε αν δεν ίσχυε κάτι τέτοιο δεν θα είχε πραγματοποιηθεί και αυτή η Οικογιορτή. Όμως δεν ξέρουν πώς να τις υλοποιήσουν. Με άλλα λόγια… δεν ξέρουν πώς να αυτο-οργανωθούν ώστε να είναι αποτελεσματικοί.

Αρκετοί θα έλεγα είναι παρόντες αυτές τις τρεις (3) μέρες της γιορτής, συνεργάζονται, ανταλλάσσουν γνώσεις, ιδέες, εμπειρίες αλλά μετά χάνονται. Δεν συνεχίζουν την επικοινωνία η οποία θα μπορούσε να έχει ως στόχο την υλοποίηση διαφόρων projects που θα συμβάλλουν στην πραγματοποίηση των συλλογικών και ατομικών στόχων αυτής της Οικογιορτής.

Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν αξιοθαύμαστες επιχειρηματικές προσπάθειες παρ’ όλη την κατάσταση που επικρατεί την Ελλάδα όμως νιώθουν «μοναξιά». Λειτουργούν μόνοι τους έχοντας απέναντί τους ένα αβέβαιο σύστημα που τους βάζει σε διαδικασίες πολλές φορές ανούσιες και κοστοβόρες με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η βιωσιμότητά τους και να μην έχουν τη δύναμη αλλά και το κουράγιο πολλές φορές να προχωρήσουν, να αναπτυχθούν.

Κάποιοι από τους συμμετέχοντες αντέδρασαν στο να αποκτήσει αυτή η Οικογιορτή μία νομική υπόσταση ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι έτσι μόνο θα μπορέσουν να περάσουν τις θέσεις τους σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό είναι ένα θέμα που θα το αποφασίσουν οι ίδιοι όμως η δική μου άποψη είναι ότι από τη στιγμή που ζούμε μέσα σ’ αυτό το σύστημα θα πρέπει να ακολουθούμε και κάποιους νόμους, κάποιες νόρμες (όσες λιγότερες γίνεται φυσικά) ώστε να καταφέρουμε μέσα από τις δράσεις μας, που θα έχουν μια πιο «επίσημη» μορφή, να «επιβάλλουμε» τις ιδέες μας, τις προτάσεις μας. Όπως άλλωστε είπε κι ένας από τους συμμετέχοντες που ακολουθεί το δρόμο της «νομιμότητας»… υπάρχουν ακόμα και σ’ αυτήν την περίπτωση παράθυρα που σου δίνουν τη δυνατότητα να ξεπεράσεις συγκεκριμένα εμπόδια. Αρκεί όμως να λειτουργείς συνεργατικά. Εδώ πρόκειται για αποφάσεις ζωής. Δεν πιστεύω ότι με το να μην κάνουμε έναρξη στην εφορία κάνουμε αντίσταση. Ή ακόμα κι αν κάνουμε είναι ατομική και δεν συμβάλλουμε σε καμία κοινωνική θετική αλλαγή. Ίσα ίσα… μπορεί να επιβαρύνουμε το διπλανό μας. Εδώ υπάρχουν δύο λύσεις. Είτε πάμε και ζούμε στα βουνά μαζί με άλλους ανθρώπους που πρεσβεύουν ό,τι πρεσβεύουμε κι εμείς (και είναι αποδεκτό) είτε ενώνουμε τις δυνάμεις μας, μοιραζόμαστε τα έξοδα της εφορίας (και όλα τα υπόλοιπα τα οποία όντως είναι πολλά και δυσβάσταχτα) και δρούμε άμεσα και αποτελεσματικά για να επηρεάσουμε πολιτικές αποφάσεις υπέρ μας! Οι μεσοβέζικες καταστάσεις δεν αποδίδουν!

Όσοι ώρα μιλούσαν οι συμμετέχοντες άκουγα προσεκτικά τα λεγόμενά τους και διέκρινα ότι αυτή η ομάδα των 40 ατόμων μπορεί να υποδιαιρεθεί τουλάχιστον σε τρεις (3) υπο-ομάδες ανάλογα με το πώς προσεγγίζει το κάθε άτομο αυτή την Οικογιορτή, τι προσδοκά, τους στόχους του αλλά και τους τρόπους δράσης. Αυτή τη διαφορετικότητα κάποιοι την αντιμετωπίζουν ως πρόβλημα. Για μένα είναι ευκαιρία! Σίγουρα εμείς οι Έλληνες δεν φημιζόμαστε και τόσο πολύ για την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε. Είμαστε αρκετά ανώριμοι σ’ αυτό το θέμα. Όμως για όλα υπάρχουν λύσεις αρκεί να θέλουμε και ζωντανό παράδειγμα είναι αυτή η συγκεκριμένη Οικογιορτή που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο παρ’ όλα τα προβλήματα που υπάρχουν είτε λόγω της κρίσης είτε λόγω έλλειψης οργάνωσης και σωστής διαχείρισης.

Ειπώθηκε ότι η Οικογιορτή μέχρι στιγμής έχει επιτύχει το βασικό της αρχικό στόχο που ήταν να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο ως προς το τι σημαίνει οικολογία και οικολογικό προϊόν. Κι αυτό είναι κάτι περισσότερο από ευχάριστο γιατί υποδηλώνει ότι ακόμα και μη «καλά» οργανωμένες ομάδες έχουν τη δύναμη να επιφέρουν θετικές αλλαγές στην κοινωνία. Υποδηλώνει, όπως είπε κι ένας από τους συμμετέχοντες, ότι είμαστε ικανοί μέσα από το χάος να έχουμε θετικά αποτελέσματα! Πόσο μάλλον αν αποφασίσουν να οργανωθούν καλύτερα!

Τέλος, από την όλη συζήτηση προέκυψε ότι θα πρέπει αυτή η Οικογιορτή να επανεξετάσει τους στόχους της, να τους παρουσιάσει πιο δυναμικά μέσα από το blog της αλλά και μέσα από διάφορες άλλες δράσεις που θα απευθύνονται στο ευρύ κοινό αλλά και στην πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου.

Η γεύση που μου έμεινε μετά το πέρας της συζήτησης! Γλυκόπικρη… αλλά υπερίσχυε το «γλυκό». Ναι, έφυγα χαρούμενη από εκεί. Δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς το γιατί. Ήταν περισσότερο αίσθηση. Ίσως ένιωσα λίγο πιο έντονα ότι υπάρχει ελπίδα… αρκεί να μην τα παρατήσουμε και αρκεί να «σοβαρευτούμε»!

Τι είναι «αυτο-διαχείριση»; Έχει κάποια σχέση η «αυτο-διαχείριση» με το «business»;

Άκουσα τη λέξη «αυτο-διαχείριση» πολλές φορές κατά τη διάρκεια της συνάντησης και πραγματικά χάρηκα. Και θα σας εξηγήσω το γιατί αφού πρώτα σας παραθέσω το πώς αντιλαμβάνομαι την έννοια της αυτο-διαχείρισης (backed by science!) γιατί υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις… ιδεολογικές… ψυχολογικές… πολιτικές… φυσικές.

Τι σημαίνει διαχείριση; Σημαίνει πολύ απλά οργάνωση, σχεδιασμός, στοχοθεσία, κινητοποίηση, υπολογισμός πόρων. Σημαίνει υλοποίηση μιας σειράς ενεργειών οι οποίες στοχεύουν να λυθεί κάποιο πρόβλημα, κάποια υπόθεση. Και σαφώς σημαίνει και συντήρηση μιας κατάστασης η οποία μας ικανοποιεί. Αν προσθέσουμε και τη λέξη «αυτό» τότε μπορούμε να μιλήσουμε για αυτορρύθμιση, για αυτόνομη δράση και αυτοπραγμάτωση (στη συνέχεια κάνω κι άλλη αναφορά στο πρώτο συνθετικό της λέξης «αυτο-διαχείριση».)

Όλο το σύμπαν αποτελεί ένα σύστημα αυτο-οργανούμενης κρισιμότητας. Αυτό έχει αποδείξει η κβαντική φυσική και η θεωρία του χάους. Ορίζεται από τους Φυσικούς Νόμους, από μία Φυσική Τάξη την οποία δυστυχώς ερχόμαστε εμείς οι άνθρωποι και τη διαταράσσουμε και γι’ αυτό προκύπτουν και οι φυσικές καταστροφές. Η Φύση δεν μας εκδικείται. Πολύ απλά αντιδρά στο κακό που της κάνουμε. Αυτή η Φυσική Τάξη υπάρχει και λειτουργεί άψογα σε μέρη του πλανήτη που δεν μπήκε ακόμα ανθρώπινο χέρι. Σ’ αυτά τα οικοσυστήματα εκφράζεται πλήρως η έννοια της αυτο-οργάνωσης κι αν τα μελετήσουμε τότε έχουμε να μάθουμε πολλά για το πώς μπορούμε κι εμείς οι άνθρωποι να δημιουργήσουμε αυτο-διαχειριζόμενες δομές. Μέσα από αυτή τη μελέτη προκύπτει όμως ότι εμείς, τα ανώτερα όντα, διακατεχόμαστε από συναισθήματα και λειτουργούμε πολύ συχνά μη-φυσικά και άρα όσο κι αν θέλουμε δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε πραγματικά αυτο-οργανούμενες ομάδες που παράγουν πραγματική αξία και θετική αλλαγή. Είμαστε πλασμένοι να συνεργαζόμαστε, έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον. Υπάρχει έμφυτο αυτό μέσα μας. Όμως επιτρέποντας εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες όπως την οργή που πηγάζει από το φόβο αλλά και τη γραμμική Ευκλείδεια και Νευτώνεια εκπαίδευσή μας να υπερισχύει έναντι της φυσικής μας υπόστασης τελικά καταλήγουμε να μην μας επιτρέπουμε να δημιουργούμε αληθινά αυτο-διαχειριζόμενες ομάδες που μιμούνται τη φύση. Για να φτάσουμε στο σημείο να λειτουργούμε «φυσικά» έχουμε πολύ δρόμο ακόμα. Θέλουμε δουλειά! Μέχρι τότε μας χρειάζονται βοηθητικά εργαλεία που θα μας κάνουν πιο εύκολη τη ζωή, θα μας μάθουν πώς λειτουργεί η Φύση και θα μας βοηθήσουν να πετύχουμε τους στόχους μας.

Ένα παράδειγμα αυτο-διαχειριζόμενης εταιρείας αποτελεί η Valve για τον τρόπο λειτουργίας της οποίας μπορείτε να ενημερωθείτε από το άρθρο «Οριζόντιες Ομάδες: Ένα ‘Μη-Σύστημα’ Διοίκησης Χωρίς Αφεντικό. Η Περίπτωση της Valve».

Πάμε τώρα μετά από αυτή τη μικρή παρένθεση να σας πω γιατί χάρηκα ακούγοντας τη λέξη «αυτο-διαχείριση».

Στο άρθρο «Γιατί για Κάποιους οι Λέξεις Επιχειρηματικότητα και Επιχειρηματίας Είναι Κόκκινο Πανί;» εκφράζω την άποψη ότι οι λέξεις είναι ουδέτερες. Το πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε ή πώς θα αυτές θα πάρουν σάρκα και οστά στην πράξη εξαρτάται από εμάς τους ίδιους.

Η έννοια της επιχειρηματικότητας (ως ουδέτερη λέξη και όχι ως κάτι που χρησιμοποιείται ως μέσο για να κερδίσουν κάποιοι με κάθε κόστος) ενέχει την έννοια της διαχείρισης… διαχείριση έργων, διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού… διαχείριση γνώσης… διαχείριση πόρων γενικότερα (χρόνος, χρήμα κ.ά)… Και η «διαχείριση» είναι μία ουδέτερη λέξη λοιπόν που και αυτή χρησιμοποιείται τόσο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, την παγκόσμια ελίτ, όσο και από «απλούς» ανθρώπους που επενδύουν κάποια χρήματα γιατί θέλουν να υλοποιήσουν μία ιδέα τους αλλά και από τους «εναλλακτικούς» ανθρώπους που διοργανώνουν οικογιορτές, που δημιουργούν ομάδες-δομές που αντιτίθενται στο σαθρό σύστημα.

Το πρώτο συνθετικό της λέξης «αυτο-διαχείριση» υποδηλώνει πολύ απλά τον τρόπο που χρησιμοποιούνται τα εργαλεία που μας βοηθούν να κάνουμε την όποια διαχείριση ενώ παράλληλα δίνει το στίγμα της οριζόντιας δομής, της αυτονομίας και της κατοχής του ελέγχου από όλους τους συμμετέχοντες και όχι από «ηγεμόνες» ή/και «ηγέτες». Για να το πούμε κι πιο απλά… Ορίζουμε την μοίρα μας μόνοι μας χωρίς να έχουμε ανάγκη τα όποια «αφεντικά».

Θα μπορούσα να πω λοιπόν ότι οι συμμετέχοντες της Οικογιορτής χρησιμοποιούν λεκτικά όρους που χρησιμοποιούνται και στο πεδίο της επιχειρηματικότητας για να μπορέσουν να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν εκείνες τις δομές που θα προκαλέσουν θετική αλλαγή για όλο τον κόσμο.

Γιατί λοιπόν να μην χρησιμοποιήσουν και στην πράξη και κάποια business εργαλεία, όπως τα εργαλεία της διαχείρισης έργων, της διαχείρισης ομάδων, της διαχείρισης των πόρων που διαθέτουν-γιατί αναμιγνύουν πόρους για να παράξουν τα προϊόντα τους τα οποία τα πουλούν στην αγορά έναντι χρηματικής αμοιβής και άρα «επιχειρούν»- αλλά με έναν διαφορετικό, με έναν εναλλακτικό, με έναν καινοτόμο αειφορικό τρόπο που θα τους επιτρέψει να κάνουν το όραμά τους πραγματικότητα;

Αποδεικνύεται λοιπόν ότι μερικές φορές οι παρωπίδες που φοράμε, τα τείχη που υψώνουμε δεν είναι πραγματικά… Φτάνει μόνο να είμαστε λίγο πιο ανοιχτοί για να το αντιληφθούμε!

Γι’ αυτό χάρηκα! Γιατί ουσιαστικά χρειάζεται μία πολύ μικρή προσπάθεια από κάποιους ανθρώπους ώστε να αλλάξουν την απόλυτη στάση τους και να αποδεχθούν πιο εύκολα και κάποιες διαφορετικές απόψεις οι οποίες μπορούν να τους βοηθήσουν σε πολλαπλά επίπεδα.

Και ας μην ξεχνάμε ότι η εξέλιξη και η αλλαγή στηρίζεται στη δημιουργική ενοποίηση ακόμα και φαινομενικά άσχετων ιδεών, εργαλείων, μεθόδων, ανθρώπων, καταστάσεων… Από καθετί που υφίσταται μπορούμε να παίρνουμε ό,τι μας ακούγεται αληθινό, ό,τι θεωρούμε ότι θα μας βοηθήσει να πάμε ένα βήμα παρακάτω αρκεί φυσικά να λειτουργούμε ανθρώπινα, αλληλέγγυα και αειφορικά.

Τι μπορεί να γίνει για να ενδυναμωθούν τέτοιου είδους ομάδες-δομές

Στη συνέχεια πολύ σύντομα θα αναφερθώ στο τι πιστεύω ότι πρέπει να γίνει ώστε να μην πάνε χαμένες οι μέχρι τώρα προσπάθειες όλων αυτών των ανθρώπων, οι ιδέες αυτών των ανθρώπων. Θα μπορούσα να γράψω πολλά και φυσικά πιο αναλυτικά αλλά δεν είναι επί του παρόντος (είμαι στη διάθεσή τους!)

Για να μπορέσει αυτή η ομάδα να γίνει μία αληθινά αυτο-διαχειριζόμενη και αυτο-οργανούμενη ομάδα με δυνατή φωνή και αποτελεσματική και στοχευμένη δράση θα πρέπει καταρχήν τα μέλη της να γράψουν σε ένα κομμάτι χαρτί

• τι ζητούν, τι προσδοκούν από αυτή τη γιορτή. Τι θέλουν να πετύχουν ως συμμετέχοντες-εκθέτες, ποιοι είναι οι στόχοι τους
• ποιο είναι το όραμά τους, πού θέλουν να φτάσει αυτή Οικογιορτή, αυτή η εναλλακτική δομή
• τις ιδέες τους για ανάληψη άμεσης δράσης, το πώς δηλαδή πιστεύουν ότι μπορούν να υλοποιήσουν τους στόχους τους
• το ρόλο που μπορούν να αναλάβουν στην υλοποίηση αυτών των στόχων

Στη συνέχεια μία μικρή ομάδα τριών (3) ανθρώπων (δεν χρειάζονται περισσότεροι… θα μπλεχτούν τα πράγματα…) θα μαζέψει και θα ενοποιήσει όλες αυτές τις απόψεις-ιδέες-προτάσεις και θα τις ομαδοποιήσει ανάλογα με το περιεχόμενό τους.

Αφού ολοκληρωθεί κι αυτή η φάση του project θα μπορούν να μαζευτούν όλοι μαζί και μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες να αποφασίσουν και να δημιουργήσουν έστω και ένα άτυπο «καταστατικό», έναν «οδικό χάρτη» της ομάδας ο οποίος θα τους επιτρέψει να υλοποιήσουν στοχευμένες δράσεις με έναν πιο δομημένο τρόπο ο οποίος θα εκφράζει όλες τις υπο-ομάδες. Θα τους επιτρέψει να γνωστοποιήσουν το ποιοι είναι και τι θέλουν να πετύχουν και αυτό θα βοηθήσει τόσο στη διεύρυνση της ομάδας σε επίπεδο μελών-γιατί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε όλη την Ελλάδα που θέλουν να μπουν σε τέτοιες ομάδες και δεν ξέρουν καν ότι υπάρχουν-αλλά και σε επίπεδο διάδοσης του «μηνύματος» τους στον κόσμο. Γιατί πολύ απλά ο κόσμος δεν ξέρει πολλές αλήθειες και πρέπει να τις μάθει. Και μία δομημένη ομάδα, που θα αποτελεί και παράδειγμα αυτο-οργάνωσης και αυτο-διαχείρισης είναι το καλύτερο μέσο γι’ αυτό το σκοπό!

Φυσικά κατά την συγγραφή του «οδικού χάρτη» αλλά και κατά την υλοποίηση των επί μέρους δράσεων είναι απαραίτητη η χρήση πολλών business μεθόδων-εργαλείων. Κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε!

Συμπερασματικά…

Ένας από τους συμμετέχοντες, που είναι και από τους πιο δραστήριους, είπε ότι όλο αυτό το εγχείρημα θέλει ψυχή. Ότι οι συμμετέχοντες βάζουν την ψυχή τους εκεί. Συμφωνώ απόλυτα. Το να θέλεις και να προσπαθείς να αλλάξεις την κοινωνία θέλει ψυχή! Όμως δεν φτάνει μόνο αυτό! Θέλει και την κατάλληλη οργάνωση και την κατάλληλη διαχείριση! Θέλει ανάληψη ευθύνης από τον κάθε συμμετέχοντα! Είπαμε… νους και καρδιά πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία για να είμαστε αποτελεσματικοί ως άνθρωποι, για να είμαστε «ηγέτες του εαυτού μας», για να μπορούμε να συνεργαζόμαστε και να πετυχαίνουμε πράγματα τα οποία είναι πιο μεγάλα από εμάς, τα οποία μας ξεπερνούν όταν λειτουργούμε ατομικά!

Ακούστηκε επίσης ότι χρειάζονται μπροστάρηδες! Σίγουρα χρειάζονται κάποιοι άνθρωποι που θα «σκουντάνε» λίγο παραπάνω. Όμως η ομάδα μπορεί να γίνει αποτελεσματική όταν όλοι μαζί «σκουντάνε» και όχι μόνο ένας ή δύο. Αυτό το μοντέλο το έχουμε δει και έχουμε δει επίσης ότι έχει αποτύχει. Πρέπει να μαθαίνουμε από την ιστορία!

Δεν ζούμε πια στην εποχή των ηγετών. Έχουμε μπει στην εποχή των οριζόντιων ομάδων που δεν λένε πολλά και δεν αναλώνονται σε ατέρμονες συζητήσεις χωρίς αποτέλεσμα αλλά πράττουν άμεσα και μεθοδικά έχοντας πάντα οδηγό τη Φύση και ξέροντας πώς να ενοποιούν, πώς να ενώνουν τα dots!

Έτσι μόνο μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο!

Ευχαριστώ πολύ τους ανθρώπους που με κάλεσαν σ’ αυτήν τη συνάντηση και τους υπόλοιπους που παρευρέθηκαν γιατί μου έδωσαν τη δυνατότητα να εκφράσω τις απόψεις μου και κατά τη διάρκεια της συνάντησης αλλά με ενέπνευσαν να γράψω και αυτό το άρθρο το οποίο τους το αφιερώνω!

Να ‘στε όλοι καλά και… keep rocking! 🙂

 

Δήμητρα Ζερβάκη, EMBA, PMP, TTT

 

Photo credit: DJ Philly GEE / Foter / CC BY-SA